Dạng: Cân bằng phản ứng oxy hóa khử bằng phương pháp thăng bằng e hoặc viết bán phản ứng.

$14.$

Bước $1:$ Xác định số oxy hóa để xác định chất khử và chất oxy hóa.

$\mathop{Fe}\limits^{0}+H\mathop{N}\limits^{+5}O_3\to Fe(NO_3)_3+H_2O+\mathop{N_x}\limits^{+\dfrac{2y}{x}}O_y+H_2O$

Bước $2:$ Ghi quá trình khử và quá trình oxy hóa.

Lưu ý 1: Một cách dễ nhớ là $e^-$ luôn nằm bên có số oxy hóa cao hơn.

Luu ý 2:

$\text{Số e trao đổi = Số nguyên tử cho }$$\times$$\text{ số oxy hóa cao - số nguyên tử nhận }$$\times$ $\text{số oxy hóa thấp}$

`@`Quá trình oxy hóa:

$\mathop{Fe}\limits^{0} \to \mathop{Fe}\limits^{+3}+3e^-$

(Phép tính: $3-0=3$)

`@`Quá trình khử:

$\mathop{xN}\limits^{+5}+(2y-5x)e^- \to \mathop{xN}\limits^{+\dfrac{2y}{x}}$

(Phép tính: $5x-x \times \dfrac{2y}{x} =5x-2y$)

Bước $3:$ Thăng bằng $e$ hay nhân chéo số $e$ cho nhau.

`-` Nhân $3$ lên quá trình khử.

`-` Nhân $(5x-2y)$ lên quá trình oxy hóa.

Khi đó,

$\times \text{  (5x-2y) | }$$\mathop{Fe}\limits^{0} \to \mathop{Fe}\limits^{+3}+3e^-$

$\times \text{ 3 | }$$\mathop{xN}\limits^{+5}+(2y-5x)e^- \to \mathop{xN}\limits^{+\dfrac{2y}{x}}$

`->`$(5x-2y)\mathop{Fe}\limits^{0} +3x\mathop{N}\limits^{+5} \to (5x-2y)\mathop{Fe}\limits^{+3}+3x\mathop{N}\limits^{+\dfrac{2y}{x}}$

Bước $4:$ Lắp các hệ số tương ứng vào và cân bằng các nguyên tử $N;H;O:$

$(5x-2y)Fe+aHNO_3 \to (5x-2y)Fe(NO_3)_3+3N_xO_y+bH_2O$

Bảo toàn nguyên tố $N:$

$VT=a;VP=15x-6y+3x=18x-6y$

`=>`$a=18x-6y$

Bảo toàn nguyên tố $H:$

$VT=18x-6y;VP=2b$

`=>`$b=9x-3y$

Vậy $(5x-2y)Fe+(18x-6y)HNO_3 \to (5x-2y)Fe(NO_3)_3+3N_xO_y+(9x-3y)H_2O$

$15.$ Không trình bày từng bước nữa.

$\mathop{Cu}\limits^{0}+H\mathop{N}\limits^{+5}O_3 \to Cu(NO_3)_2+H_2O+\mathop{N_x}\limits^{+\dfrac{2y}{x}}O_y+H_2O$

`@`Quá trình oxy hóa:

$\times \text{  (5x-2y) | }$$\mathop{Cu}\limits^{0} \to \mathop{Cu}\limits^{+2}+2e^-$

(Phép tính: $2-0=2$)

`@`Quá trình khử:

$\times \text{ 2 | }$$\mathop{xN}\limits^{+5}+(2y-5x)e^- \to \mathop{xN}\limits^{+\dfrac{2y}{x}}$

(Phép tính: $5x-x \times \dfrac{2y}{x} =5x-2y$)

Vậy $(5x-2y)Cu+(12x-4y)HNO_3 \to (5x-2y)Cu(NO_3)_2+2N_xO_y+(6x-2y)H_2O$