Nguyễn Xí (`1973 - 1465`) xuất thân tại một gia đình làm muối ở làng Thượng Xá, tỉnh Nghệ An. Nguyễn Xí là vị tướng tiên phong, tham gia nhiều trận đánh lớn như Bồ Đằng, Trà Lân, thành Nghệ An, thành Diễn Châu, Tốt Động, Chúc Động, Đông Quan, Xương Giang... Năm lên 9 tuổi, Nguyễn Xí đến gặp Lê Lợi lần đầu. Năm ấy cha ông bị hổ vồ chết tại quê nhà Thượng Xá, ông theo anh đến làm người nhà Lê Lợi. Lớn lên, Nguyễn Xí vũ dũng hơn người, được Lê Lợi yêu như con. Vợ chồng ông có 2 người con : con trai cả là Nguyễn Khai và con trai thứ là Nguyễn Hội.

`-`   `-`   `-`   `-`   `-`   `-`   `-`   `-`   `-`
 
  `\color{#ffa1a1}{\text{#Oreo}}`

Nguyễn Xí sinh năm Đinh Sửu (1397) tại làng Thượng Xá, huyện Chân Phúc (nay là xã Nghi Hợp, huyện Nghi Lộc). Thân phụ của Nguyễn Xí là Nguyễn Hội và thân mẫu là Vũ Thị Hạch. Hai ông bà sinh được hai người con trai: Nguyễn Biện là anh, Nguyễn Xí là em.

Năm lên 9 tuổi, Nguyễn Xí đã mồ côi cả cha lẫn mẹ, ông đành rời bỏ quê hương theo anh trai ra đất Lam Sơn, Thanh Hoá. Nước nhà trong cảnh giặc Minh xâm lược, năm 1416, Lê Lợi dấy nghĩa chống giặc ngoại xâm bằng việc cùng 18 chiến hữu mở hội thề Lũng Nhai. Hai anh em Nguyễn Biện, Nguyễn Xí đều có mặt. Đầu năm Mậu Tuất (1418), ngọn cờ khởi nghĩa phất cao ở Lam Sơn, anh em Nguyễn Biện, Nguyễn Xí chính thức trở thành nghĩa quân. Năm đó, Nguyễn Xí 21 tuổi, đã cùng anh trai và các chiến hữu lập công đầu trong các trận đánh ở Lạc Thuỷ, Mường Thôi, Mỹ Mỹ thuộc các vùng thượng lưu sông Chu. Ông được Lê Lợi tin tưởng giao cho chỉ huy những trận chiến có ý nghĩa hết sức quan trọng. Đặc biệt, sau khi chiến thắng Chi Lăng, Xương Giang kết thúc thắng lợi, đất nước hoàn toàn giải phóng sau 20 năm chìm đắm dưới ách thống trị của giặc Minh, năm 1428, Bình Định vương Lê Lợi lên ngôi hoàng đế với niên hiệu Thuận Thiên. Nguyễn Xí lúc đó trở thành một trong số đệ nhất khai quốc công thần và được nhà vua thăng chức “Long hổ thượng tướng quân, suy trung bảo chính công thần” và được ban quốc tính thuộc họ Lê, gọi là Lê Xí.