Phạm Ngũ Lão là một người văn võ song toàn, sống dưới thời Trần, là vị danh tướng trăm trận trăm thắng. Ông được biết đến sau những chiến công hiển hách chống lại giặc xâm lược Mông- Nguyên bảo vệ tổ quốc bình yên độc lập, dẹp yên lũ cướp nước. Tuy vậy chúng ta không chỉ biết đến ông với tư cách là một danh tướng mà còn biết đến ông với tư cách là một nhà thơ. Nhắc đến Phạm Ngũ lão nhà sử học Ngô Sĩ Liên từng viết cho rằng: nếu như học vấn của Hưng Đạo Vương thể hiện qua bài hịch thì học vấn của Phạm Ngũ lão lại biểu hiện ở lời thơ. "Lời thơ" ở đây mà Ngô Sĩ Liên nhắc đến chính là bài "Thuật Hoài"( Tỏ lòng). Quả thật, khúc tráng ca hào hùng ấy không chỉ nói lên sự uyên thâm trong học vấn mà còn phải được viết ra từ một con người mang nặng nỗi lòng dân tộc, tình yêu thương dân và khát vọng được cống hiến với sự nghiệp của đất nước: Hoành sóc giang sơn kháp kỷ thu, ......... Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu. Bài thơ được viết bằng chữ Hán theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Dù chỉ vỏn vẹn 4 câu 7 chữ nhưng bài thơ đã thể hiện rõ hình tượng người tráng sĩ đời Trần với tư thế hùng dũng, hiên ngang và tấm lòng tận trung báo quốc. Hai câu thơ đầu bài thơ đã ca ngợi vẻ đẹp hào hùng của con người, quân đội thời Trần qua việc khắc họa hình tượng người anh hùng hiên ngang lẫm liệt: Hoành sóc giang sơn kháp kỷ thu, Tam Quân tì hổ khí thôn ngưu (Múa giáo non sông trải mấy thu, Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu) Với giọng điệu khỏe khoắn, bức phác họa người tráng sĩ hiện lên với tư thế hiên ngang, kiên cường trong bối cảnh không gian bao la rộng lớn. Đó là tư thế hoành sóc - cầm ngang ngọn giáo để trấn giữ biên cương, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ lãnh thổ. Người tráng sĩ ấy được đạt trong bối cảnh " giang sơn" rộng lớn, thời gian dài "kháp kỷ thu" , ẩn dụ về bề dày lịch sử của dân tộc, của đất nước. Không gian rộng lớn mang tầm vũ trụ ấy cùng thời gian trải dài như bất tử hóa tư thế hào hùng lẫm liệt của người anh hùng. Bản dịch thơ đã tạo âm hưởng uyển chuyển xong từ "múa giáo" không thể hiện hết được khí chất của những từ "hoành sóc". Từ "hoành sóc" thể hiện ý chí lớn lao, kì vĩ, tư thế hiên ngang lẫm liệt. "Múa giáo" diễn tả sự điêu luyện, bền bỉ, dẻo dai nhưng thiếu đi độ cứng rắn, mạnh mẽ. Thành thử làm cho câu thơ mất đi cái ấn tượng về tầm vóc kỳ vĩ bao chọn cả non sông của con người. Hai câu thơ trên không chỉ hiện lên hình ảnh người tráng sĩ oai hùng, mà cả tam quân thời Trần được khắc họa thật mạnh mẽ, phi thường. Hình ảnh ẩn dụ, phóng đại "hổ khí thôn ngưu" là một hình ảnh đẹp mang tầm vóc lớn. " Hổ khí thôn ngưu" mang ý nghĩa như hổ báo - sức mạnh vô song "nuốt trôi trâu" và tái hiện khí thế hào hùng của quân đội nhà trần. Khí thế hào hùng này là khí thế của một thời hào khí Đông A. Với hào khí của một thời chiến đấu oai hùng bảo vệ giang sơn, đất nước. Phạm Ngũ lão tiếp tục nói lên những suy nghĩ của bản thân về chí làm trai của mình trong thời ấy: Nam nhi vị liễu công danh trái Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu ( Công danh nam tử còn vương nợ Luống thẹn tai nghe thuyết Vũ hầu) Hai câu thơ này, Phạm Ngũ lão đã nhắc đến món nợ công danh " công danh trái ". Đối với những người nam nhi sống trong thời đại xưa con đường công danh vô cùng quan trọng. "Nợ công danh" ở đây không phải là công danh tầm thường, ích kỷ cho riêng bản thân mình, mà nó chính là món nợ lớn với đất nước, là ý chí và tài năng của một người nam tử hán đại trượng phu, đầu đội trời chân đạp đất, dám hi sinh vì nghĩa lớn, vì sự nghiệp chung của toàn dân tộc. Đặt trong hoàn cảnh đất nước đương thời, quân xâm lược đang ngấp nghé bờ cõi, thì cũng là lúc để cho những kẻ làm trai có cơ hội trả món nợ công danh, ra sức giúp nước, giúp dân. Người nam nhi phải từ bỏ những lối sống tầm thường, ích kỷ ,vui vầy vợ con, ruộng vườn để xông pha trận mạc, sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp dân tộc. Có thể nói rằng món nợ công danh trong nhận thức của Phạm Ngũ lão vừa mang tư tưởng tích cực của thời đại vừa mang tinh thần dân tộc sâu sắc. Bên cạnh chí lớn làm trai cùng với món nợ công danh thì câu thơ cuối chính là câu thơ tỏ rõ vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách cao thượng của Phạm Ngũ Lão. Nhân cách cao thượng thể hiện qua nỗi thẹn của ông khi nghe kể chuyện Vũ Hầu, Vũ hầu ở đây chính là Gia Cát Lượng, một người tài đức vẹn toàn có công giúp Lưu Bị khôi phục vương triều. Phạm Ngũ Lão cảm thấy "thẹn " vì ông tự nhận thấy rằng chút công danh cỏn con của mình cũng chẳng thể sánh vào đâu so với cổ nhân, mà còn phải phấn đấu nhiều hơn nữa. Từ đó có thể thấy vẻ đẹp tâm hồn của Phạm Ngũ Lão hiện lên với hai nét chính ấy là ý chí, nỗ lực, mong muốn được đóng góp công sức xây dựng giang sơn, lập công danh sự nghiệp hiển hách và lý tưởng khát khao trở thành một nhân vật lịch sử lỗi lạc được tựa Gia Cát Lượng lưu danh sử sách muôn đời. Qua bài thơ trên ta thấy được thanh niên Việt Nam hiện nay có vai trò vô cùng quan trọng. Họ được coi là cốt lõi, là vận mệnh của đất nước, nhân loại. Trong mọi hoàn cảnh hay tầng lớp, giới trẻ luôn là yếu tố sáng tạo, đưa nhân loại tới những bước ngoặt mang tầm cỡ lịch sử. Chính vì vậy mà Phạm Ngũ Lão đã bày tỏ sự băn khoăn, day dứt về trách nhiệm và nghĩa vụ của mình qua tác phẩm "Tỏ lòng" và đến gần một thiên niên kỷ sau lí tưởng sống của thời đại thanh niên vẫn đang quyết định vị trí và sự sống còn của đất nước. Những thành tựu mà thanh niên Việt Nam đã và đang đạt được ngày nay không chỉ có ý nghĩa cho cá nhân, cho gia đình mà còn là tấm huy chương cho cả một tập thể. Tinh thần cống hiến và khát khao được khẳng định mình đã, đang và sẽ mãi là động lực thúc đẩy công dân sống có trách nhiệm với bản thân, đất nước.

Vai trò của thanh niên Việt Nam là biết suy nghĩ về lí tưởng sống của ngày nay, ngoài những kiến thức họ đã được tích lũy của bản thân là người sống cặn kẽ Sống xứng đáng với bản thân,không có cách nào ngoài rèn luyện bản thân để trở thành người có ích cho Tổ Quốc xây dựng đất nước văn minh, toàn diện và vững mạnh hơn , chúc bn hc tốt nhé