*Công lao

-“Một trong những công lao rất lớn của chúa Nguyễn và nhà Nguyễn là mở mang bờ cõi, thống nhất đất nước, khai phá đồng bằng sông Cửu Long. Năm 1757 chúa Nguyễn đã định hình được lãnh thổ VN mà về cơ bản gần giống như lãnh thổ VN hiện nay từ phía Bắc vào Cà Mau, từ Tây nguyên ra biển, bao gồm cả vùng biển, các đảo ven bờ và hai quần đảo Hoàng Sa - Trường Sa. Nhà Nguyễn có công rất lớn trong việc hình thành và định hình một nhà nước thống nhất và xác lập lãnh thổ - không gian sinh tồn của nước VN.

- Mở cửa thị trường trong nước, đẩy mạnh giao thương với các thương nhân nước ngoài

* Tội

-  Không chịu đổi mới đất nước

+ Những sai lầm trong chính sách ngoại giao

+Những sai lầm trong chính sách giáo dục, văn hóa: Nhà Nguyễn vẫn duy trì nền giáo dục Nho học lỗi thời, lạc hậu. Chủ trương độc tôn Nho giáo (lỗi thời, lạc hậu), hạn chế các tôn giáo khác, đặc biệt là Thiên Chúa giáo. Điều này khiến cho tư bản phương Tây càng có cớ xâm lược nước ta.

- Trả thù nghĩa quân Tây Sơn