Lịch sử đã xác nhận rằng, nhân dân Đông Nam Á nói riêng cũng như nhân dân Châu Á nói chung trước khi bị thực dân phương Tây nổ súng xâm lược, đã có một nền văn minh, văn hóa lâu đời. Tuy nhiên, từ cuối thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XIX, nhất là từ nửa sau thế kỷ XIX, khi chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn độc quyền, các nước tư bản phương Tây đẩy mạnh hơn nữa việc xâm lược thuộc địa ở các nước Châu Phi, Châu Á, Mỹ la tinh thì các quốc gia Đông Nam Á lần lượt bị các nước đế quốc phương tây thôn tính.

Khi bị các thực dân phương Tây xâm lược, nhân dân các nhà nước phong kiến châu Á đã đứng lên chiến đấu. Nhưng đến khi các giai cấp phong kiến đầu hàng thực dân thì nhân dân đã tự động đứng lên chống xâm lược và chống luôn cả giai cấp phong kiến nhu nhược. Mặc dù không có sự lãnh đạo của chính quyền, nhưng cuộc chiến đấu chống ngoại xâm của nhân dân tỏ ra cực kỳ anh dũng, mang lòng yêu nước sâu sắc. Tuy nhiên, các cuộc chiến đấu ấy đều ở trong thiếu tổ chức, thiếu đường lối lãnh đạo đúng đắn. Các cuộc chiến này mang những sắc thái khác nhau nhưng đều chung mục đích chống xâm lược, bảo vệ độc lập và chịu chung một kết cục là bị đàn áp thất bại.