Nguyễn Du là đại thi hào của dân tộc, có sự nghiệp sáng tác văn học đồ sộ với những tác phẩm có giá trị lớn. Sự nghiệp sáng tác văn học của ông chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố:

- Gia đình: Ông được sinh ra trong một gia đình đại quý tộc, nhiều đời làm quan và có truyền thống về văn học. 

- Thời đại: cuộc đời ông gắn bó sâu sắc với những biến cố lịch sử của giai đoạn cuối thế kỷ XVIII- đầu thế kỷ XIX. Đây là giai đoạn lịch sử đầy biến động với hai đặc điểm nổi bật: chế độ phong kiến Việt Nam khủng hoảng trầm trọng, phong trào nông dân khởi nghĩa giành chính quyền nổi lên khắp nơi, đỉnh cao là cuộc khởi nghĩa Tây Sơn quét sạch các tập đoàn phong kiến Lê, Trịnh, Nguyễn và quét sạch 20 vạn quân Thanh xâm lược. Trong hoàn cảnh ấy, Nguyễn Du đã sống phiêu bạt nhiều năm trên đất Bắc (1786-1796) và về ở ẩn ở quê nội Hà Tĩnh. Sau khi đánh bại Tây Sơn và lên ngôi thành lập nhà Nguyễn, chúa Nguyễn đã mời Nguyễn Du ra làm quan và ông làm quan bất đắc dĩ. 

- Cuộc đời: Ông là người có kiến thức sâu rộng, am hiểu văn hóa dân tộc. Cuộc đời ông từng trải, đi nhiều, tiếp xúc nhiều, và ông có vốn sống phong phú, niềm thương cảm sâu sắc với đau khổ của nhân dân. Chính vì thế, ông được mệnh danh là thiên tài văn học, là một nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn.