Nghệ thuật kiến trúc thời Nguyễn

1. Kinh thành Huế:

- Gồm 3 phần: Phòng Thành, Hoàng Thành và Tử Cấm Thành. Kinh thành xây dựng trong 30 năm (1803-1832), thành có 10 cửa chính để ra vào.

- Kinh thành nằm bên bờ sông Hương là một quần thể kiến trúc rộng lớn và đẹp nhất nước ta thời đó.

- Năm 1802 vua Gia Long khởi công xây dựng Hoàng Thành và Tử Cấm Thành, năm 1805 mới bắt đầu xây dựng kinh thành, quy mô diện tích rất lớn 520 ha, chu vi 10km. Đặc biệt vận dụng kiểu kiến trúc phòng ngự Vauban của Pháp. Phòng thành Huế tạo những đường zích zắc, gồm các hệ thống: lũy, pháo đài, giác bảo, đoạn thành nối hai pháo đài, tường bắn, phản pháo, phòng lô, hào, thành giai… Đây là một loại thành lũy được áp dụng ở nhiều địa phương nước Pháp và các nước lân cận. Khi xây dựng kinh thành, 8 làng phải dời đi và hai đoạn nhánh sông Hương là Bạch Yến và Kim Long đã bị lấp. Vòng thành có 10 cửa lớn đường bộ, hai đường thủy và kỳ đài, thành cao 6,6m; rộng 21m xây gạch bên ngoài kiên cố, có dãy hào sâu gọi là Hộ Thành Hà. Trong kinh thành còn có những công trình kiến trúc: Lục Bộ, Nha Viện, Quốc Tử Giám, Quốc Sử Quán. Quần thể kiến trúc Hồ Tịnh Tâm, Khâm Thiên Giám, Trấn Bình Đài, Tàng Thơ Lâu, Kỳ Đài …

Khởi công xây dựng năm 1805, kinh thành Huế được quy hoạch bên bờ bắc sông Hương, xoay mặt về hướng Nam, với diện tích mặt bằng 520 ha có 10 cửa chính gồm:

- Cửa chính Bắc (còn gọi là cửa hậu, nằm ở mặt sau kinh thành);

- Cửa Tây Bắc (còn gọi cửa An Hòa, tên làng ở đây);

- Cửa chính Tây;

- Cửa Tây Nam bên phải kinh thành);

- Cửa chính Nam (còn gọi cửa nhà Đồ, do gần đó có Võ Khố, nhà để đồ binh khí, lập thời Gia Long);

- Cửa Quảng Đức;

- Cửa Thể Nhơn (tức cửa ngăn, do trước đây có tường xây cao ngăn thành con đường dành cho vua ra bến sông);

- Cửa Đông Nam (còn gọi là cửa thượng tứ, do có Viện Thượng Kỵ và tàu ngựa nằm phía trong cửa);

- Cửa chính Đông (tức cửa Đông Ba, tên khu vực dân cư này);

- Cửa Đông Bắc (còn có tên cửa Kẻ Trài);

Ngoài ra kinh thành còn có một cửa thông với Trấn Bình Đài (thành phụ ở góc Đông Bắc của kinh thành, còn gọi là thành Mang Cá) có tên gọi là Trấn Bình Môn.

Hai cửa bằng đường thủy thông kinh thành với bên ngoài qua hệ thống Ngự Hà là Đông thành thủy quan và Tây thành thủy quan.

.