THÀNH NGỮ

I. Thế nào là thành ngữ?
Câu 1 (trang 143 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   Cụm từ lên thác xuống ghềnh có hai từ trái nghĩa lên-xuống tạo nên phép đối.

   a. Ta không thể thay thế, chêm xen hay thay đổi các từ trong cụm từ được. Vì cụm từ đã có cấu tạo cố định, có liên kết hoàn chỉnh.

   b. Đặc điểm cấu tạo cụm từ : có cấu tạo cố định và biểu thị một nghĩa hoàn chỉnh.

Câu 2 (trang 143 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   a. lên thác xuống ghềnh có nghĩa :

   - Nghĩa đen : hành động di chuyển ngược chiều nơi địa hình khó khăn.

   - Nghĩa bóng : chỉ sự gian nan, khó nhọc.

   b. Nghĩa của cụm từ nhanh như chớp : Hàm ý so sánh sự việc và hành động diễn ra mau lẹ, quá nhanh chóng.

II. Sử dụng thành ngữ

Câu 1 (trang 144 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1): Vai trò thành ngữ :

   - bảy nổi ba chìm : làm vị ngữ của câu.

   - tắt lửa tối đèn : làm bổ ngữ cho động từ “phòng”.

Câu 2 (trang 144 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   Việc sử dụng các thành ngữ vừa ngắn gọn lại mang tính hình tượng, biểu cảm cao.

III. Luyện tập

Câu 1 (trang 145 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   a. sơn hào hải vị : những món ăn ngon, quý được lấy trên rừng dưới biển.

   nem công chả phượng : những món ngon, quý được trình bày đẹp.

   b. khỏe như voi : ý nói sức khỏe hơn người.

   tứ cố vô thân : không người thân thích, nghèo khổ.

   c. da mồi tóc sương : ý chỉ người đã già, tóc đã mang màu sương, da đồi mồi.

Câu 2 (trang 145 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1): Kể vắn tắt truyện :

   - Con Rồng cháu tiên :

   Ngày xưa ở Lạc Việt có một vị thần nòi rồng là Lạc Long Quân. Trong một lần lên cạn giúp dân diệt trừ yêu quái, Lạc Long Quân đã gặp và kết duyên cùng nàng Âu Cơ vốn thuộc giống tiên sống vùng núi cao phương Bắc. Sau đó Âu Cơ có mang và sinh ra một bọc trăm trứng. Bọc trứng nở ra một trăm người con. Vì Lạc Long Quân không quen sống trên cạn nên hai người đã chia nhau người lên rừng người xuống biển, mỗi người mang năm mươi người con đi. Người con trưởng theo Âu Cơ lên làm vua, xưng Hùng Vương, đóng đô đất Phong Châu, đặt tên nước Văn Lang, mười mấy đời không đổi.

   - Ếch ngồi đáy giếng :

   Một con ếch sống trong giếng lâu ngày, nó nhìn bầu trời trên cao qua miệng giếng và nghĩ rằng trời chỉ to bằng cái vung. Xung quanh nó cũng chỉ toàn các con vật bé nhỏ, vì thế nó coi mình là chúa tể. Một ngày mưa to, nước dâng đưa ếch ra khỏi giếng. Quen thói huênh hoang, ếch ta bị một con trâu đi qua dẫm bẹp.

   - Thầy bói xem voi :

   Một buổi ế hàng, năm ông thầy bói cùng nhau đi xem voi. Mỗi thầy sờ một bộ phận của voi và có những nhận định về con voi khác nhau. Các thầy tranh cãi và xảy ra xô xát, đánh nhau toác đầu.

Câu 3 (trang 145 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   - Lời ăn tiếng nói

   - Một nắng hai sương

   - Ngày lành tháng tốt

   - No cơm ấm áo

   - Bách chiến bách thắng

   - Sinh cơ lập nghiệp

Câu 4 (trang 145 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   - Nhà tranh vách đất: nhà mái tranh, tường làm bằng đất ⇒ cảnh nghèo xơ xác.

   - Thuần phong mĩ tục: phong tục, tập quán, lối sống tốt đẹp, mang bản sắc riêng.

   - Vững như bàn thạch: Bàn thạch - bàn bằng đá ⇒ rất vững vàng, không gì lay chuyển được.

   - Gan vàng da sắt: phẩm chất cao quý của con người trung thành, kiên định.

   - Chó cắn áo rách: Đã nghèo khổ lại còn gặp thêm tai nạn.

   - Ruột nóng như cào: suốt ruột, bồn chồn, không yên lòng.

   - Nhắm mắt làm ngơ: Cố tình lảng tránh, làm ra vẻ không hay biết gì.

   - Mèo nhỏ bắt chuột nhỏ: Biểu thị việc làm vừa phải, phù hợp với khả năng.

   - Mèo mù vớ cá rán: Sự may mắn bất ngờ ngoài khả năng.

   - Ruột để ngoài da: Đểnh đoảng hay quên, vô tâm, vô tình.

ĐIỆP NGỮ

I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ

1. Ở khổ thơ đầu và khổ thơ cuối bài thơ Tiếng gà trưa

- Khổ thơ đầu lặp từ “nghe”

- Khổ cuối lặp từ “vì”

2. Lặp đi lặp lại từ ngữ có ý nhấn mạnh tình cảm, tâm tư của người lính khi nghe thấy âm thanh quen thuộc- tiếng gà. Từ đó những kỉ niệm từ thời thơ ấu ùa về.

- Lặp lại từ “vì” với mục đích nhấn mạnh nguyên nhân tạo động lực để người lính cầm súng chiến đấu.

II. Các dạng điệp ngữ

Điệp ngữ có các dạng: điệp cách quãng, điệp nối tiếp, điệp vòng.

- Khổ thơ thứ nhất hình thức điệp cách quãng các từ “nghe”

a, Điệp nối tiếp cụm từ “thương em”

b, Điệp vòng (từ “ngàn dâu”, “thấy”)

III. Luyện tập

Bài 1 (trang 153 sgk ngữ văn 7 tập 1)

- Điệp ngữ: một dân tộc đã gan góc, dân tộc đó phải được

→ Tác dụng nhấn mạnh tinh thần đấu tranh của dân tộc đòi tự do, độc lập

- Điệp ngữ đi cấy → Nhấn mạnh sự khác biệt hành động đi cấy của mình với người khác.

- Điệp ngữ trông

→ Nhấn mạnh những mối lo, sự quan sát của những người lao động mong muốn vụ mùa bội thu

Bài 2 (trang 153 sgk ngữ văn 7 tập 1)

- Điệp “xa nhau”: cách quãng.

- Điệp “một giấc mơ”: chuyển tiếp (vòng).

Bài 3 (Trang 153 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Việc lặp lại một số từ trong đoạn văn dưới không mang lại giá trị nghệ thuật lại khiến câu trở nên rườm rà, lủng củng.

Sửa: Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Trên mảnh vườn ấy , em trồng rất nhiều loài hoa: hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn. Nhân ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa ở vườn sau nhà tặng mẹ và chị em…

Bài 4 (Trang 153 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Let-xinh từng nói rằng: “ Giá trị của con người không ở chân lí người đó sở hữu hoặc cho rằng mình sở hữu, mà ở chỗ gian khó chân thành người đó nhận lãnh trong khi tìm chân lí” gợi cho chúng ta nhiều suy nghĩ về thành công và thất bại. Như vậy giá trị của con người nằm ở những nỗ lực, cố gắng người đó tìm kiếm trong quá trình hướng tới cái đẹp, cái thiện trong cuộc sống. Chỉ khi con người biết vượt qua những khó khăn khi đó những phẩm chất tốt đẹp mới được bộc lộ. Đó có thể là sự chăm chỉ, cũng có thể là lười nhác. Đó có thể là can đảm, cũng có thể là hèn nhát, có thể là năng động, sáng tạo cũng có thể là thụ động…Vì vậy, khẳng định giá trị của bản thân chính là việc bền bỉ tìm ra chân lý bằng nỗ lực, cố gắng.

#CHUCBANHOCTOT

Bài Thành ngữ:

I. Thế nào là thành ngữ

1. Cụm từ lên thác xuống ghềnh có cấu tạo gồm 4 từ, trong đó có cặp từ trái nghĩa ( lên – xuống)

- Chúng ta không thể thay thế bất cứ từ ngữ nào trong cụm từ này, cũng không thể thêm từ, thay đổi vị trí từ trong cụm từ.

→ Cụm từ có cấu tạo cố định tạo thành một khối hoàn chỉnh, nó sẽ thay đổi, trở nên mất cân bằng khi thay đổi

b, Kết luận

- Cấu tạo cố định

- Biểu thị ý nghĩa hoàn chỉnh

2. Nghĩa đen: (lên – xuống) chỉ hành động di chuyển ngược chiều, thể hiện sự khó khăn, nguy hiểm

- Nghĩa bóng: vượt qua những nơi có nhiều gian nan, hiểm nguy

- Ý nghĩa của thành ngữ “nhanh như chớp”: chỉ tốc độ, nhanh tới mức chưa nhìn thấy đã biến mất.

+ Nói nhanh như chớp: ý nói nói nhanh tới mức không ai nghe được điều gì

II. Sử dụng thành ngữ

1. Bảy nổi ba chìm: làm thành ngữ

- Tắt lửa tối đèn: làm bổ ngữ “phòng”

2. Cái hay của hai câu thành ngữ trên

- Ngắn gọn, súc tích

- Tính hình tượng cao, nhiều ấn tượng sinh động

Bài Điệp ngữ:

I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ

1. Ở khổ thơ đầu và khổ thơ cuối bài thơ Tiếng gà trưa

- Khổ thơ đầu lặp từ “nghe”

- Khổ cuối lặp từ “vì”

2. Lặp đi lặp lại từ ngữ có ý nhấn mạnh tình cảm, tâm tư của người lính khi nghe thấy âm thanh quen thuộc- tiếng gà. Từ đó những kỉ niệm từ thời thơ ấu ùa về.

- Lặp lại từ “vì” với mục đích nhấn mạnh nguyên nhân tạo động lực để người lính cầm súng chiến đấu.

II. Các dạng điệp ngữ

Điệp ngữ có các dạng: điệp cách quãng, điệp nối tiếp, điệp vòng.

- Khổ thơ thứ nhất hình thức điệp cách quãng các từ “nghe”

a, Điệp nối tiếp cụm từ “thương em”

b, Điệp vòng (từ “ngàn dâu”, “thấy”)