Nguyễn Trãi không những được người người khâm phục ở tài năng quân sự mà còn khâm phục ông là một con người tận trung ái quốc , yêu mến quê hương đấtnước thiết tha.Văn võ song toàn ,cống hiến suốt đời và đóng góp to lớn cho sự nghiệp cứu và dựng nước , đáng là bậc anh hùng nước ta.Với những chiến lược quân sự tài ba , lời lẽ chau chuốt của một nhà ngoại giao chính trị , lời văn mượt màtha thiết của một nhà văn hóa , Nguyễn Trãi đáng là một đại văn hào của dân tộc Văn chính luận của Nguyễn Trãi có một khối lượng khá lớn: Quân trung từ mệnh tập, bình Ngô đại cáo, chiếu biểu viết dưới triều Lê… Trước thời của Nguyễn Trãi mới có văn chính luận chứ chưa có có nhà văn chính luận. trong lịch sử văn học, văn chính luận thời nào cũng có, người viết văn chính luận cũng không ít song là người mà đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật, đều hay và đẹp lạ thường như Phạm Văn Đồng nói về Nguyễn Trãi thì thực là hiếm có. Nguyễn Trãi chính là nhà văn chính luận kiệt xuất đầu tiên trong lịch sử văn học dân tộc.Văn chính luận của Nguyễn Trãi có những đặc điểm và tính chất nổi bật. Trước hết, đó chính là tính chiến đấu xuất phát từ ý thức tự giác của người dung văn chương phục vụ cho những mục đích chính trị xã hộiVăn chính luận của Nguyễn Trãi phản ánh một tinh thần dân tộc đã trưởng thành. Đó là một thành tựu lịch sử, một đóng góp to lớn của Nguyễn Trãi vào lịch sử tư tưởng, lịch sử văn học dân tộc mà sau này các nhà thơ, nhà chính trị nước ta sử dụng. Chở bao nhiêu đạo thuyền không thẳmĐâm mấy thằng gian bút chẳng tà.(Nguyễn Đình Chiểu)Nguyễn Trãi là nhà văn chính luận kiệt xuất của nước ta. Đóng góp của ông đối với sự phát triển của văn học dân tộc trong đó có thành tựu của văn chính luận là vô cùng to lớn và có ý nghĩa thời đại. Nguyễn Trãi là nhà văn đầu tiên có ý thức dùng văn chương là vũ khí chiến đấu có hiệu quả nhất cho cuộc đấu tranh giành lại độc lập dân tộc. Văn chính luận của Nguyễn Trãi có giá trị mẫu mực, cổ điển và là cột mốc đánh dấu sự phát triển của văn chính luận ở nước ta.Một số tác phẩm tiêu biểu:+ Quân trung từ mệnh tập: là tập sách đầu tiên gồm hơn 40 văn thư chiêu hàng do Nguyễn Trãi thay mặt Lê Lợi gửi tới cho các tướng lĩnh nhà Minh trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn từ năm 1423 đến năm 1427. Đây là tập văn vừa mang tính luận chiến, nhằm cổ vũ tinh thần quân sĩ và làm nao núng ý chí quân giặc, vừa mang tính thuyết phục, giảng giải cho kẻ địch thấy rõ lẽ tất yếu phải rút quân và thừa nhận chủ quyền độc lập của Đại Việt. Lập luận sắc bén, văn phong sáng gọn, gợi cảm, có lí có tình. Tài hùng biện của Nguyễn Trãi quảthực hiếm thấy, đã góp phần làm cho giặc dao động và cầu hoà, đưa đến thắng lợi năm 1428. Sau này, Lê Quý Đôn đã nhận xét Nguyễn Trãi là người “viết thư, thảo hịch tài giỏi hơn hết mọi thời”Với lập luận sắc bén, lí lẽ mạnh mẽ như "sức mạnh hơn mười vạn binh" Nguyễn Trãi đã góp công lớn trong chiến thắng của nghĩa quân Lam Sơn.Dưới đây là một đoạn trích về bức thư trả lời tướng giặc Vương Thông nhà Minh: Kể ra, người dùng binh giỏi thì lấy yếu địch mạnh, dùng ít đánh nhiều, biến nhỏ ra to, chuyển nguy thành an. Chỉ có mấy điều ấy thôi. Nay tôi xin tính hộ cho các ông nghe, các ông đang có 6 điều đáng thua. Trời, người đều không ưa, vận hưng thịnh sắp hết, đó là điều đáng thua thứ nhất. Ngồi trơ giữ thành lẻ, thế cùng, viện không sang là điều đáng thua thứ hai. Khí thế quân nhục kém, chống lệnh chẳng chịu theo,là điều đáng thua thứ ba. Hết đường kiếm củi, cỏ, lương ăn thiếu cạn kho, là điều đang thua thứ tư. Lũ mùa hạ cuốn tràn, lũy tường rào sụp đổ, là điều đáng thua thứ năm. Người Việt nhốt trong thành, khốn khổ chỉ muốn về, rồi ắt có nội biến, là điều đáng thua thứ sáu. Đẵ mắc vào sáu điều đáng thua ấy mà còn không tỉnh ngộ, ngườigiỏi dùng binh đâu có như thế ?+ Bình Ngô đại cáo: Được thảo ra vào ngày 15-4-1428, đây là bản tuyên ngôn độc lập do Nguyễn Trãi thay mặt Lê Thái Tổ viết ra để tuyên bố cho nhân dân cả nước biết rằng nghĩa quân Lam Sơn đã đánh bại quân Minh đem lại độc lập cho dân tộc.Được đánh giá là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của nước ta(sau bài thơ Nam Quốc Sơn Hà). Bình Ngô đại cáo là tác phẩm phản ánh vắn tắt lịch sử 10 năm chiến đấu oai hùng của nghĩa quân Lam Sơn đánh đuổi giặc Minh ra khỏi bờ cõi nước ta. Tác phẩm là bản tổng kết kinh nghiệm của cuộc đấu tranh chống giặc Minh và từ đó rút ra những bài học về đường lối đánh giặc cứu nước. Ngoài những nội dung trên, Bình Ngô đại cáo còn đề cập đến việc xác định chủ quyền, ranh giới lãnh thổ của nước ta:Như nước Đại Việt ta từ trướcVốn xưng nền văn hiến đã lâuNúi sông bờ cõi đã chiaPhong tục Bắc Nam cũng khác( Bình Ngô đại cáo)Cũng trong tác phẩm, Nguyễn Trãi đã tố cáo tội ác của giặc Minh khi tới xâm lượcnước ta: bắt dân ta nộp thuế khóa nặng, vơ vét sản vật, áp bức bóc lột dân ta… Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tànVùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ ( Bình Ngô đại cáo) Nguyễn Trãi là một nhân vật vĩ đại trong lịch sử Việt Nam, ông chẳng những góp phần viết nên các trang hào hùng trong lịch sử giữ nước mà còn góp phần xây đắp nền móng vững chãi cho văn học dân tộc. Nguyễn Trãi nêu cao tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước, thương dân , gắn bó thiết tha với cảnh vật thiên nhiên đất nước, thể hiện tình yêu ngôn từ Việt nồng thắm. Tâm hồn và sự nghiệp của ông mãi mãi là vì sao sáng như Lê Thánh Tông truy tặng “Ức Trai tâm thượng quang Khuê Tảo”. Thời gian có thể phủ rêu lên tất cả nhưng ánh sao khuê ấy vẫn sẽ mãi soi rọi đến các thế hệ mai sau. Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi sẽ mãi là niềm tự hào của nước Việt.