Trong tính cách của con người Việt Nam có những điểm yếu và điểm mạnh khác nhau, vừa là thuận lợi và cũng vừa là trở ngại của chúng ta trước yêu cầu mới của thời đại. Một trong những điểm mạnh của con người Việt Nam mà được thế giới công nhận đó là sự trí tuệ, thông minh và nhạy bén với cái mới. Lý Quang Diệu, nhà lãnh đạo kiệt xuất Singgapoer đã ngợi khen khi nói về con người Việt Nam: “Việt Nam là một tộc người Do Thái thứ hai của châu Á”. Điểm mạnh trời phú ấy cực kỳ quan trọng và rất có ích cho chúng ta trong xã hội ngày mai, giúp ta có thể nắm bắt được các thành tựu khoa học - công nghệ hiện đại của thế giới và ứng dụng chúng vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của đất nước. Thế nhưng điểm mạnh ấy lại hay đi liền cùng một điểm yếu khác đó là tính vội vã, hấp tấp và nông cạn. Cái thông minh của người Việt Nam chúng ta không hoàn chỉnh và chưa bao giờ được khuyến khích đúng mức. Cái thông minh của người Việt Nam chỉ là cái thông minh nhất thời. Người ta gọi là khôn lỏi. Giỏi ứng biến nhưng không khoa học. Những đặc điểm ấy - kể cả điểm yếu, đều thuộc về con người Việt Nam ta. Chúng ta không thể nào phủ nhận hay chối bỏ những điểm yếu. Để đáp ứng được yêu cầu của thời đại mới, con người Việt Nam ta cần thẳng thắn nhìn nhận và nhanh chóng “lấp đầy những lỗ hổng” này.

• Con người Việt Nam thông minh, nhạy bén dễ nắm bắt cái mới nhưng lại thiếu đi những kiến thức cơ bản cũng như hạn chế về khả năng thực hành.
• Cần cù sáng tạo nhưng thiếu đức tính tỉ mỉ, không coi trọng nghiêm ngặt quy trình công nghệ, chưa quen với cường độ khẩn trương.
• Con người Việt Nam có truyền thông lâu đời đùm bọc đoàn kết thương yêu nhau trong công cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm, thế nhưng trong sản xuất làm ăn lại có tính đố kị làm giảm đi sức mạnh và tính liên kết trong sản xuất.
• Bản tính thích ứng nhanh, nhưng lại có nhiều hạn chế trong thói quen, nếp nghĩ, quen bao cấp, rất sùng ngoại nhưng có khi lại bài ngoại đến mức cực đoan, khôn vặt, ít giữ chữ "tín".

Những điểm mạnh này sẽ giúp chúng ta thích nghi và đáp ứng được những đòi hỏi ngày càng cao của thời đại. Tuy nhiên, những điểm yếu còn tồn tại sẽ kìm hãm bước đi đó và khiến cho sự đổi mới, tiến bộ không được triệt để và toàn diện.