Do đặc điểm cư trú, hiện người Cơtu vùng núi Nam Giang(Quảng Nam) sinh sống thành 3 vùng: Người Cơtu vùng cao(thuộc các xã: Zuôich, La Dêê, La Êê, Chơ Chun, Chà Vàl, người Cơtu vùng trung(thuộc các xã: Tà Pơơ, Tà Bhing) và người Cơtu vùng thấp(Cà Dy, thị trấn Thạnh Mỹ), nhưng ở họ luôn xem cồng chiêng là loại hình văn hóa nghệ thuật mang đậm đà bản sắc và nó luôn có mặt trong những lễ hội truyền thống tưng bừng của buôn làng như: Lễ ăn mừng lúa mới (Cha ha roo tơmêê), Lễ ăn mừng được mùa (Bhuối aví), Lễ bỏ mả (Têng ping), Lễ ăn mừng Gươl (Lang tơrí), trong những giờ phút chia ly, đưa tiễn người thân, bạn bè, đón mừng ngày vui chiến thắng, Lễ ăn thề kết nghĩa anh em giữa hai làng người Cơtu(Pơ ngoót)…Cồng chiêng với họ là một thế giới âm thanh lạ lùng mang cả nét kỳ bí mà nó còn thể hiện những tình cảm vui buồn và sự lạc quan, yêu đời.

Đến nay, được biết ở người Cơtu dù phân bố ba vùng như trên nhưng họ đều dùng hai loại chiêng: chiêng bằng và chiêng núm với 6 chiếc to nhỏ khác nhau. Cồng chiêng từ lâu đã có mặt trong các lễ hội của buôn làng. Tuỳ vùng mà trong các dịp lễ hội nói ở trên mà người Cơtu có tiết tấu cồng chiêng khác nhau. Người Cơtu vùng cao, người Cơtu vùng trung có tiết tấu cồng chiêng chậm và trầm, người Cơtu vùng thấp có tiết tấu cồng chiêng nhanh và rộn rã. Nhưng nhìn chung ở họ vẫn thích các điệu chiêng như: điệu khóc tế trâu (prờ lư), điệu đờ - hương, trong những lúc chia lìa cha mẹ, đưa tiễn người thân... vào thế giới vĩnh hằng người Cơtu có điệu cơlâu - cơlênh buồn, nhớ nhung, tiếc thương... Ngoài ra, họ còn có điệu chiêng đờhập - bơrếch sôi nổi, lạc quan và yêu đời...

Theo sự tìm hiểu của chúng tôi, người Cơtu thường tấu nhạc điệu cồng chiêng bằng cách tác động vào núm cồng, vào điểm giữa của chiêng, kết hợp với dùng tay trái chặn vào mặt sau ở vào thời điểm cần thiết (tức là ngắt tiếng). Đó là kỹ thuật, là nghệ thuật trong cách đánh cồng chiêng của người Cơtu. Phổ biến họ gõ cồng chiêng bằng dùi có bọc vải ở đầu, gõ cồng chiêng bằng dùi để trần, là một đoạn cây dát mỏng, mềm, lúc họ lại tấu cồng chiêng bằng phần mềm của nắm tay. Khi làng có tổ chức nhiều lễ hội truyền thống tưng bừng như trên, ở họ sử dụng điệu chiêng vui nhộn, sôi nổi đờhương, kèm theo điệu múa tung tung (múa nam), da dá (múa nữ) nhanh và linh hoạt… Trong lễ hội đâm trâu, người Cơtu xem con trâu là người bạn thân thuộc, có điệu chiêng khóc tế trâu prờ-lư. Trong lễ tang ma, lễ bỏ mả, những lúc phải xa lìa vĩnh viễn, mất cha, mẹ, con cái, người thân trong gia đình, đồng thời giãi bày nỗi đau khổ, bớt đi nỗi dằn vặt của mình, trong những lúc này cồng chiêng lại có tiết tấu theo điệu cơ lâu-cơ lênh, tiếng chiêng được vang lên từ bên ngoài của mặt lưng chiêng với tâm trạng buồn thảm, nhớ nhung da diết và thương tiếc người thân với âm điệu cơ lâu-cơ lênh chậm chạp, buồn nhớ.

Trong sinh hoạt mang tính xã hội như chiến thắng với thú dữ, chiến thắng với bão lụt, trong những giờ phút chia ly, đưa tiễn người thân, bạn bè, đón mừng chiến thắng, chiến thắng với kẻ thù, trong dịp này, người Cơtu sử dụng cồng chiêng với tiết tấu mạnh mẽ hùng tráng với điệu đờhập đờrếch. Trong lễ ăn thề kết nghĩa anh em giữa hai làng người Cơtu (Pơngoót), lễ cưới hỏi, lễ giải quyết bất hòa trong gia đình, trong buôn làng kéo họ lại gần nhau hơn, thương yêu, giúp đỡ, đùm bọc nhau trong cuộc sống, trong những lúc hiểm nguy, gian khó… trong những trường hợp này người Cơtu sử dụng cồng chiêng với tiết tấu điệu Cơlới nhanh, vui nhộn, sôi nổi và đầy lạc quan, yêu đời…

chúc bạn học tốt