Trong suốt mấy năm ngồi trên ghế của trường tiểu học, em đã quen với sự có mặt của Huyền Trang. Hai đứa không chỉ thân thiết mà hơn thế còn gắn bó với nhau như hình với bóng. Vậy mà đến giữa lớp 5, Huyền Trang buộc phải chuyển đi trường khác. Thế là từ đấy, em chỉ có thể tưởng tượng đến cô bạn có đôi bím tóc đuôi sam qua cây bút mà thôi.

Bố Huyền Trang chuyển đến cơ quan mới, thế là bạn cùng cả gia đình cùng phải chuyển đi. Ngày chia tay hai đứa nước mắt nhạt nhòa. Mãi một lúc sau, Huyền Trang mới nói; “Bọn mình thân thiết với nhau, hôm nay chia tay mình tặng Linh chiếc bút kim tinh. Vật này đã gắn bó với nhau sâu sắc nhất. Cậu hãy giữ lấy và hãy luôn nhớ về tình bạn của chúng mình”. Em nức nở nhận vật kỷ niệm và chỉ kịp dúi chú búp bê nhỏ, vật mà em đã chuẩn bị từ mấy ngày qua, vào tay của Huyền Trang rồi chạy mất.

Huyền Trang đã đi, em đem chiếc bút kia rửa sạch rồi đặt trang trọng ngay trước bàn học của mình. Lúc nào nhớ bạn, em lại đem chiếc bút ra ngắm say sưa đến hàng giờ. Ngày nào em cũng làm như thế. Và cứ như vậy, những kỷ niệm ngày xưa mà em và Huyền Trang đã có dường như vẫn còn nóng hổi.

Chúng em vẫn giữ liên lạc với nhau, ở trong kia Huyền Trang vẫn là một học sinh giỏi và thành tích của bạn vẫn khiến em cảm phục và an tâm. Thế nhưng nhiều lúc em vẫn giận chính mình bởi mình còn chưa thực sự cố gắng để xứng với lòng tin của Huyền Trang. Vậy là bước sang lớp 6, em quyết định đem chiếc bút kỷ niệm cửa Huyền Trang ra để viết. Em muốn từng nét chữ của mình phải được uốn nắn và nhắc nhở. Không ngờ những suy nghĩ và hành động táo bạo của em đã giúp em thực sự. Những con chữ của em trông ngay ngắn và sức học của em đã khá hơn. Tất cả bắt đầu từ việc nâng niu chiếc bút. Mỗi khi bơm mực và đặt bút viết điều gì, bao giờ em cũng ngẫm nghĩ để làm cho tốt. Và cuối cùng, sự cố gắng của em đã được trả công xứng đáng.

Bước sang lớp 7, em đã có mặt trong danh sách những học sinh học tốt nhất của lớp mình. Thế mới biết nếu bạn giữ một kỷ vật trong tay, thay vì chỉ nâng niu nó, bạn hãy biến nó thành một vật đụng thì nó sẽ càng ngày càng có ý nghĩa hơn. Chiếc bút kim tinh mà Huyền Trang để lại như là một chất keo gắn kết thần tình tình bạn của chúng em. Em càng học tốt thì lại càng quý trọng chiếc bút và càng hiểu sâu sắc hom tình bạn của mình đối với cô bé nhà bên thời tiểu học.

Tác phẩm "Tôi đi học" của Thanh Tịnh đã xuất hiện trên văn đàn văn học Việt nam hơn sáu mươi năm rồi ! Thế nhưng nó vẫn luôn là một trong những áng văn gợi cảm trong trẻo đầy chất thơ của văn xuôi quốc ngữ Việt Nam. Mỗi lần có dịp đọc lại "Tôi đi học", lòng ta không khỏi xúc động, bồi hồi trước những kỉ niệm đáng nhớ; đáng yêu ấy của nhân vật "tôi".

          Trong cuộc đời mỗi con người chúng ta, ai cũng đã từng trải qua ngày tháng đầu tiên của tuổi học trò. Câu chuyện "Tôi đi học" rất đơn giản, bình dị nhưng đã làm xúc động tất cả những ai từng cắp sách tới trường. Ta thật trân trọng, mến yêu và cùng cảm thông biết bao trước những cảm giác ; những nghĩ suy của nhân vật "tôi" trên đường đến trường. Nhà văn đã dẫn dắt ta vào dòng hồi tưởng hết sức tự nhiên; một không gian êm đềm của mùa thu trong khung cảnh " một buổi sớm mai đầy sương thu và gió lạnh", ta bắt gặp một "con đường làng dài và hẹp" với một cậu bé ngây thơ đang nép mình bên mẹ chập chững những bước chân đầu tiên đến trường. Cảm nhận về sự thay đổi không gian đã khắc ghi đậm nét; bởi "Chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học". Đối với em bé mới chỉ biết chơi đùa, qua sông thả diều, ra đồng chạy nhảy với bạn bè... đi học quả là một sự kiện lớn, đánh dấu bước ngoặt của thời thơ ấu. Thật thú vị biết bao khi ta cùng chia sẻ khoảnh khắc được cảm thấy mình "trang trọng và đứng đắn" của cậu bé. Bởi lẽ đi học là được tiếp xúc với cả một thế giới những điều mới lạ : quần áo mới, sách vở mới, thậm chí "oai" hơn nữa là được cầm giấy bút mà không để lộ vẻ khó khăn gì. Ý nghĩ ấy của nhân vật "tôi" muốn nhận thức về một nhiệm vụ trong cuộc sống được mường tượng trong hình ảnh " một làn mây lướt ngang trên ngọn núi" như muốn biểu hiện nét dịu dàng, trong sáng và khát vọng của tâm hồn trẻ thơ. Con đường thân quen mà mọi khi vẫn thường đi lại sao hôm nay chú bé bỗng dưng cảm thấy "xa lạ". Vì sao vậy ? Bởi vì hôm nay là "lần đầu tiên tôi đến trường". Những kỉ niệm đẹp được chúng ta trân trọng, giữ gìn và nâng niu. Nhân vật "tôi" cũng vậy. Đọc những dòng văn này buổi tựu trường đầu tiên của mình; ta cũng đã trải qua và cũng đã từng có những phút giây xúc động khó quên như vậy. Ta thấy mình cũng có sự đồng cảm về tâm hồn và cảm xúc với Thanh Tịnh.

         Đi hết con đường làng, cậu học trò nhỏ tới ngôi trường. Trường học quả là một thế giới trang nghiệm khiến cho cậu bé phải lo sợ vẩn vơ khi ngắm nhìn và bước chân vào nơi " vừa xin xắn, vừa oai nghiệm như cái đình làng Hòa Ấp". Chính vì sự oai nghiêm đó đã làm nhân vật "tôi" đâm ra lo sợ "vẩn vơ". Tiếp theo cậu bé thấy cô giáo, thầy giáo, nhiều bạn bè bằng trang lứa mình, thấy bạn cũng đang sợ sệt, lúng túng, e ngại. Hình ảnh so sánh những cô cậu học trò như những chú chim non muốn bay nhưng còn ngập ngừng e sợ thật tinh tế. Ta thấy cảm giác này trong sáng quá, chân thực quá và thân quen quá. Bắt gặp trong suy nghĩ của nhân vật "tôi"  có sự đồng điều với tâm hồn bạn đọc. Khi nghe gọi đến tên mình, cậu học trò tự nhiên giật mình và lúng túng. Từ láy "lúng túng" được điệp tới bốn lần để diễn tả tâm trạng, miêu tả chân thực, cử chỉ, ánh mắt, suy nghĩ, cảm giác....hồn nhiên, trong sáng của cậu học trò. Đỉnh cao của tâm trạng lúng túng là khi các cậu trò nhỏ rời bàn tay, buông chéo áo của người thân để đứng vào hàng chuẩn bị vào lớp thì "một cậu ôm mặt khóc", "tôi dúi đầu vào lòng mẹ khóc theo" và cả một phản ứng dây chuyền rất tự nhiên, rất ngây thơ và giàu ý nghĩa là "trong đám trò mới vài tiếng thút thít đang ngập ngừng". Thêm một lần nữa, cây bút văn xuôi Thanh Tịnh truyền cảm biết bao, trữ tình biết bao, thấu tỏ lòng người biết bao !

         Đọng lại trong suy nghĩ người đọc khiến ta xúc động chẳng thể nào quên đó chính là những giây phút khi nhân vật "tôi" ngồi trong lớp học. Cặp mắt tò mò cảm nhận một thế giới mới mà cậu bé bấy giờ thấy "là lạ và hay hay" từ mùi hương lạ trong lớp, cho đến những tranh ảnh treo trên tường, để rồi sau đó tự nhiên lạm nhận và vật riêng của mình. Cảm giác ấy chính là vì cậu bé lại được hòa nhập vào thế giới của riêng những cậu trò nhỏ, vẫn được có những phút ước ao riêng tư với niềm vui thơ bé. Kết thúc truyện là một hình ảnh đầy ý nghĩa : "Một con chim liệng đến đứng bên cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao". Đó vừa là hình ảnh thiên nhiên cụ thể, vừa gợi tưởng đến tâm trạng rụt rè của chú bé lại vừa mở ra một niềm tin về ngày mai, một chân trời mênh mông bao la.

       Truyện "Tôi đi học" là những trang văn xuôi đầy chất thơ, mở ra cho ta những kỉ niệm rất chân thực trong sáng, mơn man sẽ trẻ trung mãi cùng năm tháng. Vì mỗi con ngưởi từ thế hệ này sang thế hệ khác ai cũng sẽ có buổi tựu trường đầu tiên của riêng mình, của đời mình. Kỉ niệm ấy ướp hương tâm hồn chúng ta, khiến mỗi lần nhớ lại thấy mình sống lại một trang đời trong sáng, đẹp đẽ.