Cứ ngờ vẫn là con người ấy - tri kỉ và nghĩa tình lắm, vậy mà... không! Trăng vẫn tri kỉ, nghĩa tình đấy chứ, chỉ có lòng người không còn tri kỉ với trăng, chỉ coi trăng như một người qua đường, người dưng, nước lã: xa lạ, lạnh nhạt như chưa hề quen biết, chưa hề gặp mặt; một sự thật phũ phàng bởi lòng người thay đổi khôn lường, nào ai đoán trước được.

Quỹ đạo của cuộc sống và dòng đời trong đục khiến con người cứ tất bật, hối hả, chìm trong nhịp sống gấp gáp làm ăn. Nhưng cuộc đời lại là một chuỗi những quy luật nhân - quả nối tiếp nhau, con người có lúc may, lúc rủi, lúc thành công, khi thất bại, lúc vui buồn và sự đổi ngôi là tất yếu để mỗi người tự hoàn thiện mình hơn: Thình lình đèn điện tắt/ Phòng buyn đinh tối om. Một sự kiện bình thường, ngẫu nhiên trong cuộc sống hiện đại được Nguyễn Duy đưa vào trong thơ và sử dụng tài tình thành điểm thắt nút, đẩy bài thơ lên đến cao trào: bởi nếu như không có cảnh hôm ấy chắc mấy ai đã nhìn lại mình mà suy xét bản thân để nhận ra sự thay đổi vô tình của mình.

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Cả khổ thơ là một chuỗi những hành động liên tục, kế tiếp nhau, nhanh, dồn dập gấp gáp để rồi ngỡ ngàng, ngạc nhiên không nói thành lời: Đột ngột vầng trăng tròn.Ta bỗng dưng tự hỏi tại sao lại là trăng tròn mà không là trăng khuyết? Một câu hỏi thật khó trả lời bởi tròn khuyết vốn là quy luật của tự nhiên. Còn trăng ở đây đã được nhân cách hóa với những suy nghĩ, tâm tư rất con người, rất đời thường vậy mà: Trăng vẫn tròn vành vạnh / Kể chi người vô tình. Cái khuyết trong tâm hồn con người bỗng trở nên ngại ngùng xấu hổ trước trăng, trước sự vẹn tròn; chung thủy trước sau như một của trăng. Phải chi trăng cứ khuyết đi cho lòng người đã ân hận, đỡ hổ thẹn với trăng

Trăng vốn là hình ảnh quen thuộc trong thơ ca, là nguồn thi hứng dạt dào để người nghệ sĩ viết lên những trang thơ đong đầy cảm xúc. Cũng mượn hình ảnh của trăng, Nguyễn Duy đã viết lên bài thơ "Anhs trăng" thể hiện tình cảm gắn bó của con người với thiên nhiên và gợi nhắc lối sống ân tình thủy chung với quá khứ. Đặc biệt từ khổ thơ thứ tư sang khổ thơ thứ năm , bài thơ có sự chuyển giao cảm xúc hết sức tinh tế . Sau khi kể lại câu chuyện về sự đổi thay  về môi trường sống của người lính từ thời chiến tranh cho đến ki đất nước hòa bình , nhà thơ đã tạo ra một tình huống gặp gỡ đầy bất ngờ giữa người với trăng. Giữa không gian tiện nghi của đời sống hiện đại, bỗng một tình huống bất ngờ xảy ra : " thình lình đèn điện tắt / phòng buyn-đinh tối om " . Quá bất ngờ trước tình huống này, người lính vội tìm đến trăng như một nguồn sáng khác để thay thế cho nguồn sáng từ bóng điện đã mất . Ba động từ mạnh  "vội, bật, tung" được đặt gần nhau đã cho thấy sự khẩn trương, gấp gáp của người lính trong việc tìm nguồn sáng mới . Nhưng điều mà người lính không thể ngờ tới , đó là việc mình phải đối diện trực tiếp với vầng trăng tròn. Đây chính là một tình huống bất ngờ đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển mạch cảm xúc của bài thơ . Có thể thấy, đó chính là tình huống để nhân vật đối diện với vầng trăng, nhận ra sai lầm của mình và sửa đổi.