Diến biến tâm lý là :

– Vừa coi thường người khác, vừa tàn nhẫn đối với bạn láng giềng Dế Choắt.

– Nghịch ranh, nghĩ mưu trêu chị Cốc.

– Hê hả vì trò đùa tai quái của mình: chui tọt vào hang, nằm khểnh, bụng nghĩ thú vị.

– Sợ hãi khi nghe tiếng chị Cốc mổ Dế Choắt: Khiếp, nằm im thin thít

– Bàng hoàng, ngớ ngẩn vì hậu quả không lường hết được.

– Hốt hoảng, lo sợ, bất ngờ vì cái chết và lời khuyên của Choắt.

– Ân hận, sám hối chân thành, đứng lăng hồi lâu trước mồ của Dế Choắt, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên phải trả giá.