Bà Huyện Thanh Quan cùng vs nữ sĩHồ Xuân Hương, Đoàn Thị Điểm đã làm nên những mảng màu sắc đa dạng, phong phú cho nền văn học trung đại VN. Bà sáng tác ko nhiều nhưng những tác phẩm còn lại của bà đều nổi tiếng và nhiều người mến mộ. Trong đó có bài thơ "Qua Đèo Ngang" đã để lại trong lòng độc giả những cảm xúc về cảnh núi non hùng vĩ, hoang sơ của Đèo Ngang.

Câu thơ mở đầu đã mở ra 1 ko gian, thời gian dễ gợi nhớ nỗi buồn trong lòng người:

                                                   “Bước tới đèo ngang bóng xế tà
                                                    Cỏ cây chen lá đá chen hoa”

Cảnh vật hiện lên trong buổi đã 'xế tà", nắng nhạt nhòa, yếu ớt chiếu xuống ko gian. Cảnh có cỏ cây, hoa lá. Chúng giăng giăng, lan tỏa quấn quýt lấy nhau.

                                                   “Lom khom dưới núi tiều vài chú
                                                   Lác đác bên sông chợ mấy nhà”

Từ điểm nhìn gần, nữ sĩ đưa mắt nhìn ra xa, xuống dưới thất dáng mấy chú tiều phu, mấy nhà bên sông, cái chợ nhỏ... Cảnh vật có đủ cả thiên nhiên, con người, hoạt động. màu sắc... nhưng tất cả đều nhạt nhòa, bé nhỏ, chúng đc phác họa bởi vài nét chấm phá nhẹ nhàng. Con người vs dáng dáng "lom khom" vất vả kiếm sống, mấy căn nhà "lác đác" bên sông cùng cái chợ ko có sự hoạt động mạnh mẽ. Có sự thấp thoáng của sự sống đấy mà sao còn hoang sơ quá. Nét vẽ ấy đc đưa từ gần tới xa, từ trên xuống dưới càng khiến cho cảnh núi non nơi đây đẹp nhưng có sự chênh vênh, nghiêng nghiêng tựa lòng người đang xa quê, xa nhà bộn bề nhiều suy nghĩ.

Cảnh ko chỉ có đường nét mà còn có âm thanh:

                                                     “Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
                                                      Thương nhà mỏi miệng cái da da”

Tiếng kêu của con chim quốc nhớ nước, tiếng kêu của con đa đa nhớ nhà ko làm cho cảnh sôi đọng hơn mà dường như âm thanh ấy càng làm nổi bật sự tĩnh lặng, hoang vu. Ở 2 câu thơ thực và luân, tác giả sử dụng phép đối rất chỉnh cùng phép đảo cú pháp, từ láy "lom khom, lác đác, quốc quốc, gia gia" đã tạp nên sự cân xứng nhịp nhàng giữa cảnh và âm thanh. Những hình ảnh, âm thanh ấy dường như vọng đến hồn người thừ nơi xa như vô định, gợi ra nhiều cảm xúc. Tiếng kêu da diết, khắc khoải của 2 loại chim ấy cho thấy 2 chữ nước-nhà luôn đau đáu, thường trực, đè nặng trong tâm hồn của người thi sĩ đa cảm Bà Huyện Thanh Quan.

Đến hai câu kết:

                                                      “Dừng chân đứng lại trời non nước
                                                      Một mảnh tình riêng ta với ta"

Hai câu thơ làm cho giọng thơ trùng xuống, lắng lại, chất chứa bao suy tư và bước chân của người lữ khách dường như cx chậm lại. Trong ko gian rộng lớn "trời non nước" thì chỉ có mình "ta với ta". Từ "vs" khiến người đọc ngỡ là có 2 người nhưng chỉ có 1 mk ta đang đối diện vs chính mình. Cụm từ đã diễn tả đến tận cùng sự cô đơn, trống trải của nhân vật trữ tình. Cảm giác đó lại ko thể sẻ chia nên đọng lại, kết lại thành "Một mảnh tình riêng"

Bài thơ "Qua Đèo Ngang" với tài năng nghệ thuật tác giả, kết hợp nhuần nhuyễn giữa các từ láy, các phép đối đã làm nên một thi phẩm để đời. Qua đó ta thấy thêm hiểu nỗi lòng của một thi nữ tài năng mà cũng đầy trân trọng và cảm thông với bà.

Qua đèo Ngang” là một tác phẩm nổi tiếng của bà Huyện Thanh Quan. Bài thơ được viết khi bà lên đường đến huyện Phú Xuân đi qua đèo ngang là một địa danh phong cảnh hữu tình. Bài thơ là bức tranh ngụ tình sâu sắc của nhà thơ qua đó hé lộ cho chúng ta thấy được nỗi nhớ mong tha thiết của tác giả hiện lên vẻ sau sắc . Trong khung cảnh hoàng hôn đẹp mà buồn ấy, tác giả chú ý đến một vài hình ảnh độc đáo của đèo Ngang "Cỏ cây chen đá, lá chen hoa". Với việc nhân quá các loại cảnh vật qua động từ "chen" cùng với phép liệt kê hàng loạt cho ta thấy nét sống động trong bức tranh khung cảnh này. Cỏ cây cùng với đá núi, lá và hoa đua nhau vươn lên đầy sức sống. Những hình ảnh nhỏ bé nhưng sức sống thật mãnh liệt. Trong ánh chiều tà lụi tàn mà còn bắt gặp được những hình ảnh này để lại cho ta thật nhiều suy nghĩ.Bài thơ là bức tranh tả cảnh ngụ tình thường thấy trong thơ ca cổ. Qua đó tác phẩm cho chúng ta thấy được tâm trạng cô đơn hiu quạnh buồn tẻ của tác giả khi đi qua đèo ngang. Đó là khúc tâm tình của triệu là bài thơ mãi mãi còn y nguyên trong tâm trí người đọc.