NHẬT BẢN

* Nhật Bản từ 1945 - 1950

- Là nước bại trận, bị tàn phá nặng nề, xuất hiện nhiều khó khăn lớn, bao trùm đất nước

- Cải cách dân chủ Nhật Bản sau chiến tranh:

+ Nội dung: ban hành Hiến pháp mới (1946) có nhiều nội dung tiến bộ, thực hiện cải cách ruộng đất (1946 - 1949), xóa bỏ chủ nghĩa quân phiệt và trừng trị các tội phạm chiến tranh, giải giáp các lực lượng vũ trang, giải thể các công ti độc quyền lớn, thanh lọc các phần tử phát xít ra khỏi các cơ quan nhà nước, ban hành các quyền tự do dân chủ (luật Công đoàn, đề cao địa vị phụ nữ, trường học tách khỏi ảnh hưởng tôn giáo,...)

+ Ý nghĩa: Là nhân tố quan trọng giúp Nhật Bản phát triển mạnh mẽ sau này

* Nhật Bản từ đầu những năm 50 đến nay

- Từ đầu những năm 50 đến đầu những năm 70 của thế kì XX: Kinh tế Nhật Bản tăng trưởng mạnh mẽ, được coi là "thần kì "

+ Tốc độ tăng trưởng công nghiệp bình quân hàng năm trong những năm 50 là 15%, những năm 60 là 13,5%

+ Tổng sản phẩm quốc dân (GNP) năm 1950 là 20 tỉ USD, năm 1968 là 183 tỉ USD, đứng thứ 2 trên thế giới sau Mĩ

*Nguyên nhân

- Biết lợi dụng và thu hút nguồn vốn của nước ngoài, để tập trung đầu tư vào các ngành công nghiệp then chốt: cơ khí, luyện kim, hóa chất, điện tử ...

_ Biết sử dụng có hiệu quả các thành tựu KH - KT để tăng năng suất, cải tiến kỷ thuật và hạ giá thành hàng hóa.

_ Biết "len lách" xâm nhập và mở rộng thị trường quốc tế.

_ Lợi dụng sự bảo hộ của Mỹ, ít phải chi tiêu về quân sự, tập trung phát triển công nghiệp dân dụng, xây dựng kinh tế. Biên chế Nhà nước gọn nhẹ.

_ Những cải cách dân chủ sau chiến tranh tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế phát triển.

_ Truyền thống "tự lực, tự cường" của nhân dân vươn lên xây dựng đất nước, cộng với tài điều hành kinh tế của giới kinh doanh và vai trò điều tiết của nhà nước.

- Nguyên nhân quan trọng nhất: Tận dụng thành tựu KHKT.

=> Cùng với Tây Âu và Mĩ, Nhật Bản trở thành một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính thế giới

- Từ đầu những năm 90: Kinh tế suy thoái kéo dài, có năm tăng trưởng âm

*Khoa học kĩ thuật

Nhật rất coi trọng phát triển KH -KT:

+ Có hàng trăm viện KH - KT, đi sâu vào công nghiệp dân dụng, ít chú ý đến công nghiệp quân sự và vũ trụ.

+ Nhật vừa chú ý đến phát triển các cơ sở nghiên cứu trong nước vừa chú ý mua các phát minh của nước ngoài. (tìm cách xâm nhập kỷ thuật hiện đại và phương pháp sản xuất tiên tiến).

+ Hiện nay Nhật được xếp vào một số quốc gia đứng hàng đầu về trình độ phát triển KH - KT, đặc biệt trong các ngành công nghiệp dân dụng.

_ Nhật rất quan tâm đến việc cải cách nền giáo dục quốc dân, quan tâm đến công tác giáo dục, đào tạo những con người có ý chí vươn lên trong mọi hoàn cảnh, có năng lực, giữ vững bản sắc dân tộc của mình.

*Tình hình chính trị - chính sách đối nộiChính trị

Là nhà nước quân chủ lập hiến về hình thức, thực chất là dân chủ đại nghị (mọi quyền lực nằm trong tay 6 tập đoàn tài phiệt khổng lồ: Mitsubisi, Mitxưi, Sumitômô, Phugi, Đaichi, Sanma).

Đối nội

+ Sau chiến tranh thế giới thứ hai, Nhật tiến hành những cải cách dân chủ: cải cách ruộng đất, ban hành Hiến pháp (1946), xóa bỏ triệt để các tàn tích phong kiến, xử tội phạm chiến tranh. Nhờ đó đã phá vỡ những cơ sở kinh tế, chính trị, xã hội của chủ nghĩa phong kiến quân phiệt, tạo điều kiện để Nhật phát triển mạnh về mọi mặt.

+ Ngày nay, giới cầm quyền Nhật bắt đầu xâm phạm một số điều khoản của Hiến pháp 1946 (thu hẹp quyền tự do dân chủ, sửa đổi lại điều 9: không cho phép Nhật xây dựng lực lượng vũ trang và đưa quân đi tham chiến nước ngoài).

Chính sách đối ngoại

_ 1951, Nhật ký với Mỹ "Hiệp ước an ninh Mỹ - Nhật". Nhật trở thành đồng minh của Mỹ nhằm chống lại các nước XHCN và phong trào GPDT ở Viễn Đông. Nhật trở thành căn cứ chiến lược của Mỹ, phục vụ cho chiến lược toàn cầu của Mỹ ở châu Á - Thái Bình Dương.

_ Dựa vào tiềm lực kinh tế, tài chính lớn mạnh để tìm cách xâm nhập, giành giật, mở rộng thế lực, gây ảnh hưởng ngày càng lớn trên thế giới, đặc biệt là Đông Nam Á.  

VIỆT NAM

Tình hình thế giới và trong nước có nhiều thay đổi. Chủ nghĩa phát xít lên cầm quyền ở một số nước: Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản cùng với tay sai ở một số nước (Pháp, Tây Ban Nha...) trở thành mối nguy cơ dẫn tới một cuộc chiến tranh mới.

- Mặt trận Nhân dân Pháp được thành lập năm 1936 do Đảng Cộng sản Pháp làm nòng cốt đã thắng cử lên cầm quyền. Chính phủ Mặt trận Nhân dân Pháp đã áp dụng một số chính sách tự do, dân chủ đối với các thuộc địa.

- Hậu quả kéo dài của cuộc khủng hoảng kinh tế 1929 - 1933 và chính sách bóc lột, khủng bố, đàn áp của Pháp làm cho đời sống nhân dân ta vô cùng ngột ngạt, dẫn đến yêu cầu phải cải thiện đời sống và thực hiện các quyền tự do dân chủ.

- Một số tù chính trị ở Việt Nam được thả ra đã nhanh chóng hoạt động trở lại.

-Vai trò của Việt Nam trong sự phát triển của Châu Á sau chiến tranh thế giới thứ hai là:

 +Được coi là “đầu tàu” tăng trưởng kinh tế và là động lực thúc đẩy kinh tế toàn cầu, với các nền kinh tế phát triển năng động bậc nhất thế giới, châu Á - Thái Bình Dương nói chung, Đông Nam Á nói riêng có vị trí địa kinh tế - chính trị ngày càng quan trọng trong cán cân sức mạnh toàn cầu.

+Định vị được vị trí tối ưu của mình, xác định rõ nước ta đang ở đâu trong bàn cờ chính trị khu vực và thế giới

-Việt Nam giải phóng làm động lực giúp các nước trong và ngoài khu vực giải phóng