Cuộc sống của một người từng lao tâm khổ tứ bộn bề nơi chốn quan trường thì ông đã cáo quan về ở ẩn. Ông trọn cuộc sống thanh bình yên ả không bon chen nơi chốn quan trường. Vì vâỵ mở đầu bài thơ tác giả đã nhẹ nhàng đưa ta đến một cuộc sống êm đềm của một thị nhân

  Rồi hóng mát thuở ngay trường

Thiên nhiên vốn là mảnh đất vô cùng màu mỡ của biết bao thiên nhân trung đại có gây rối và cũng là nguồn theo hướng không bao giờ vơi cạn của Nguyễn Trãi. Câu thơ thứ nhất tác giả đã nói lên hoàn cảnh sống của thi nhân câu thơ bình dị như một ngày nói vui vẻ thoải mái hồn nhiên. “Rồi” có nghĩa là rỗi rãi,thong thả, nhàn hạ . “Ngày trường” là ngày dài. ngày dài thong thả tác giả thả hồn vào thiên nhiên lấy niềm Hóng mát là niềm vui di dưỡng tinh thần .Đằng sau câu thơ đó là hình ảnh ông già tay cầm quạt giấy chân đi hai cỏ đang bước từ trong nhà ra ngoài để thưởng thức Cảnh ngày hè không khí yên ả của một làng  quê tuơí mát .Lúc này Nguyễn Trãi không bị ràng buộc bởi vòng danh lợi mà ông đã được trở về với quê hương làm bạn với cỏ cây hoa lá nơi quê nhà vì vậy ta có thể đoán được rằng ông viết bài thơ này khi đang ở ẩn tại Côn Sơn .Cảnh vật thiên nhiên ngày hè thật sống động qua nét vẽ với đầy đủ màu sắc Nguyễn Trãi nằm đó là màu xanh của cây hòe ,màu đỏ của hoa lựu ,màu hồng của hoa sen và ta có thể thấy được màu vàng của ánh nắng ban chiều đang tỏa khắp nơi nơi quê hương .Điều đó  cho ta thấy nét đẹp tinh tế  chuyển biến  qua từng câu thơ Trước hết là cảnh sắc ngày hè được tác giả miêu tả qua hình ảnh của cây hoè

Hoè lục  đùn đùn tán rợp trương

 Trong khung cảnh yên lặng thiên nhiên ngày hè hiện nên vô cùng đẹp  tạo ra một không gian xanh .Như ta đã biết cây hoè được trồng nhiều ở miền quê Bắc Bộ và loài cây đặc trưng dân dã vì vậy  cây hoè  vừa làm cảnh vừa làm bóng mát và có thể làm trà giải nhiệt mùa hè. Còn trong văn học thì cây hòe nghe được hiện lên gắn với điển tích như là sân Hòe nơi cha mẹ ở 

Trongtác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du có viết

Sân hoèđôi chút thơ ngây

Chân can ai kẻ đổi thay việc mình      Trong câu thơ của Nguyễn Trãi cây hòe xuất hiện khá là nhiều lần nhưng có lẽ trong tác phẩm Cảnh ngày hè thì đây là được hiện lên là đẹp nhất cây hoè gương lên như chiếc ô chiếc lọng ,nó rợp cả sân ngõ nhà vườn tác giả đã sử dụng động từ mạnh là từ Dương kết hợp với tính từ đùn đùn để tạo nên một không gian cảnh sắc vô cùng đặc biệt tràn đầy sức sống mãnh liệt của cây hòe làm cho bức tranh thiên nhiên ngày càng trở nên đẹp và sống động hơn

Thạch lựu hiện còn phun thức đỏ

Câu thơ cùng với màu xanh của cây hòe tác giả đã miêu tả xanh màu đỏ của hoa lựu .Khóm thạch lựu bên hiên nhà đang trổ hoa rực rỡ . Phun là động từ mạnh  nhằm miêu tả sức sống căng tràn mãnh liệt của cây cảnh vật thiên nhiên ngày hè những bông hoa lựu đang khỏe mình hết sức có thể để tạo nên vẻ đẹp thiên nhiên đầy sức sống . Nguyễn Dữ  cũng từng lời ca

đầu tường lửa lựu lập lòe Đơm Bông

Tuy hai nhà thơ sống vào  hai thời điểm khác nhau nhưng họ đều có chung cảm nhận về vẻ đẹp của thiên nhiên cùng với đó tác giả đã miêu tả sang mùi hương thơm đặc trưng của mình quê dân dã Đó là hình ảnh của hoa sen .Nếu như ở câu thơ trên tác giả quan sát bằng thị giác thì đến câu thơ này tác giả quan sát bằng khứu giác. Trong khung cảnh yên lặng của một làng quê Việt Nam tác giả đã cảm nhận được mùi hương thơm sen phảng phất đâu đây đều đã cho thấy tác giả đang tận hưởng một không khí trong này Yên ả tại nơi Thôn Quê dân dã. Sen là biểu tượng và cũng là nét đẹp của làng quê Việt Nam nó gắn  với những nét đẹp của giếng nước  đình làng những cô gái với tà áo dài thướt tha .Điều đó gợi lên khung cảnh của làng quê yên bình và  làm toát lên bức tranh thiên nhiên ngày hè thật sống động và tràn đầy sức sống.


#NhiMato