Phân tích bài thơ ''Qua đèo Ngang'':

1. Cái nhìn chung về cảnh vật đèo Ngang

- Thời gian: xế chiều - thời điểm dễ gợi nên nỗi buồn cô đơn, sự trống vắng.

- Không gian: đèo Ngang - một con đèo hùng vĩ, phân chia hai tỉnh Quảng Bình, Hà Tĩnh, là ranh giới phân chia Đàng Trong và Đàng Ngoài ngày xưa.

- Cảnh vật:

+ Các sự vật: cỏ cây, lá, đá hoa.

+ Động từ: chen - lẫn vào nhau, không ra hàng ra lối, động từ ''chen'' chen vào giữa hai câu thơ gợi cảnh tượng rậm rạp, hoang sơ.

* Cảnh vật đầy sức sống nhưng hoang sơ, rậm rạp và hắt hiu.

2. Cuộc sống con người ở đèo Ngang

- Sử dụng từ láy có giá trị gợi hình: lom khom, lác đác - gợi cảm giác thưa thớt, ít ỏi.

- Nghệ thuật đảo ngữ:

+ Lom khom... tiều vài chú

+ Lác đác... chợ mấy nhà

* Nhấn mạnh sự nhỏ bé, ít ỏi, nhỏ nhoi của sự sống ở giữa cảnh vật thiên nhiên rộng lớn, hoang sơ.

* Hình ảnh con người hiện lên thưa thớt, ít ỏi làm cho cảnh vật thêm hoang vắng. Qua đó, gợi cảm giác buồn hiu, vắng lắng của tác giả. 

3. Tâm trạng của tác giả

- Âm thanh của chim quốc quốc, gia gia: nghệ thuật lấy động tả tĩnh, chơi chữ. Tiếng chim quốc, chim gia gia nhớ nước, thương nhà cũng chính là tiếng lòng của tác giả thiết tha, da diết nhớ nhà, nhớ quá khứ của đất nước.

- Câu thơ như một tiếng thở dài của tác giả.

* Tâm trạng nhớ nước, nhớ nhà, nhớ quê hương của tác giả. Đó cũng chính là tâm trạng hoài cổ của nữ sĩ.

4. Nỗi cô đơn tột cùng của tác giả

- Con người nhỏ bé, lẻ loi, cô đơn, một mình đối diện với chính mình giữa vũ trụ bao la, rộng lớn. 

- ''Một mảnh tình riêng, ta với ta'': một nỗi buồn, một nỗi cô đơn không có ai để sẻ chia, san sẻ.

* Tâm trạng cô đơn, trống vắng, lẻ loi một mình đối diện với chính mình giữa vụ trụ bao la, rộng lớn.