Bài thơ “cảnh khuya” đã được chủ tịch Hồ Chí Minh sáng tác 1947, thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Giữa hoàn cảnh thiếu thốn tram bề và những thử thách ác liệt. Bác Hồ vẫn giữ được phong thái ung dung, tự tại. Người vẫn dành cho mình những giây phút thanh thản để thưởng thức vẻ đẹp của thiện nhiên nơi chiến khu Việt Bắc. Bài thơ cho chúng ta cảm thấy sâu sắc về vẻ đẹp của thiên nhiên, vẻ đẹp tâm hồn của Người. Bài thơ còn thể hiện tình yêu thiên nhiên và nối lo dân, lo cho nước của Bác.

                                                “Tiếng suối như tiếng hát xa”.

          Giữa không gian tĩnh lặng của cảnh trăng, ta cảm nhận được âm thanh ngọt ngào, trong trẻo của tiếng suối chảy róc rách được ví như tiếng hát xa. Tác giả đã lấy cái động tả tĩnh, lấy không gian xác định thời gian. Đêm đã về khuya, muôn thú, cây cỏ đều say ngủ chỉ còn tiếng suối với bài ca muôn thưở của núi rừng. Bác không so sánh tiếng suối như tiếng hát xa mà vì tiếng suối như tiếng hát xa của con người. Sự so sánh liên tưởng đó tạo cho người đọc cảm nhận được sự gần gũi thiên nhiên và con người biết bao nhiêu.

          Đêm khuya, tưởng như cả núi rừng đang chìm trong giấc ngủ, nhưng không, lúc này cả đại ngàn đang tắm dưới ánh trăng.

                                                 “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”

          Điệp từ “lồng” được dùng thật tinh tế, đã miêu tả hình ảnh ánh trăng dân cải, xen kẽ trong hoa lá, cây cỏ. Nó phác họa một khung cảnh sống động, có hồn. Ánh trăng như muốn ở lại mãi mãi cùng mặt đất cho cảnh vật luôn hài hòa, quấn quyết bên nhau, soi tỏ cảnh vật, những mảng màu sáng, tối đang xen hòa quyện, tạo nên khung cảnh thơ mộng. Bóng trăng, bóng cây quấn quýt lồng vào bóng hoa một cách lung linh và huyền ảo. Với nghệ thuật miêu tả phong phú và tinh tế, từ cao xuống thấp, từ xa đến gần, có tĩnh và động, Bác đã tạo nên một bức tranh đêm trong rừng thật tuyết đẹp, cuốn hút lòng người. Hai câu thơ này cho thấy một bức tranh đẹp vừa hùng vĩ, vừ thơ mộng làm sao.

          Cảnh đêm trăng được so sánh và cảm nhận trực tiếp ở câu thơ thứ ba:

                                                “Cảnh khuya như vẽ, chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

          Trong đôi mắt người nghệ sĩ của Bác, là một tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo bởi Người say mê thưởng thức vẻ đẹp của gian sơn gấm vóc. Điều đó thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết và tâm hồn phong phú của nhà thơ. Em như được đặt chân về nơi núi rừng Việt Bắc trong đêm trăng đẹp. Em vô cùng trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ.

          Có phải Bác không ngủ được vì một đêm trăng đẹp không? Câu trả lời đã rõ ở cuối bài thơ:

                                               “Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

          Điệp từ “chưa ngủ” xuất hiện ở cuối câu ba và nhắc lại đầu câu bốn, nhấn mạnh bức tranh cảnh khuya Việt Bắc được so sánh tinh tế như một bức tranh thủy mặc. Bức tranh ấy làm cho tâm hồn người nghệ sĩ bâng khuâng, say đắm mà chưa ngủ được. Nhưng lí do quan trọng trong lòng vị cha già dân tộc “chưa ngủ” vì “lo nỗi nước nhà”, lo cho vân mệnh của đất nước, nhân dân ta, lo cho cuộc khánh chiến còn gian khổ phía trước. Cảnh thiên nhiên dù đẹp đẽ thơ mộng nhưng không làm cho Bác quên đi trách nhiệm lớn lao của một vị lãnh tụ cách mạng với dân với nước. Hai câu thơ cuối cho ta thấy sự gắn bó giữa con người thi sĩ đa cảm với thiên nhiên và chất chiến sĩ kiên cường thể hiện tình yêu nước trong con người Bác. Tấm lòng của Người thật bao la và vĩ đại biết bao! Ước sao em có thể làm được gì đó để chia sẽ nỗi lo của Bác. Em muốn gửi lòng biết ơn sâu sắc tới vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.

          Cảnh khuya là một bài thơ hay. Bài thơ đã thể hiện sinh động vẻ đẹp của thiên nhiên và phong phú ung dung, lạc quan của Bác Hồ. Em rất thích bài thơ này và em rất tự hào về Bác, một nhà thơ, nhà cách mạng vĩ đại,…của dân tộc. Giờ Bác đã đi xa, em hứa sẽ họ thật giỏi để góp phần sau này xây dựng đất nước tươi đẹp như Bác hằng mong.

Chiến thắng Việt Bắc, Thu — Đông 1947 đã ghi vào lịch sử bằng những nét vàng son chói lọi của quân và dân ta. Khi chiến dịch đang còn diễn ra vô cùng ác liệt, để thể hiện tấm lòng yêu thiên nhiên, yêu nước tha thiết, Người đã sáng tác bài thơ Cảnh khuya để tả cảnh suối rừng Việt Bắc vào một đêm trăng đẹp và nỗi lòng thao thức của Người.

Đến với hai câu thơ đầu tiên, nhà thơ như vẽ ra trước mắt người đọc một bức tranh cảnh khuya trong sáng, lung linh huyền ảo nên thơ, nên họa, nên nhạc. Và hiện lên trên bức tranh đó là hình ảnh người thi sĩ với tâm hồn thanh cao đang sống hòa đồng giữa thiên nhiên chan hòa của chiến khu Việt Bắc.

Quả đúng như vậy, núi rừng Việt Bắc với tiếng suối chảy êm đềm như bản nhạc của con người từ xa vọng lại: “Tiếng suối trong như tiếng hát xa”, tác giả so sánh tiếng suối với tiếng hát của con người. Đây là một nét vẽ tinh tế gợi tả núi rừng chiến khu mang sức sống và hơi ấm của con người. Câu thơ thứ hai với chữ “lồng” thật ấn tượng, chữ “lồng” đã nhân hóa trăng, cổ thụ, hoa làm cho vần thơ dào dạt chất trữ tình. Chữ “lồng” giúp cho sự vật hiện lên sinh động và ấm áp lạ thường: “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”. Câu thơ chỉ bằng ba nét vẽ: tầng cao là trăng, tầng giữa là cổ thụ, tầng cuối cùng là hoa, vần thơ đầy ánh sáng kết hợp với tiểu đối: “trăng lồng cổ thụ >< bóng lồng hoa” tạo nên bức tranh cân xứng, hài hoà với ngôn ngữ trang trọng vừa mang sắc thái cổ điển vừa mang sắc thái hiện đại.

Hai câu thơ cuối cùng “Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ, Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”, đây chính là “nhãn tự “ của bài thơ vì nó diễn tả sâu sắc tâm tình của người thi sĩ – chiến sĩ. Câu thơ thứ ba mở ra như một cái bản lề vừa khái quát lại bức tranh tuyệt vời của Việt Bắc, vừa mở ra tâm trạng của người thi sĩ, của vị lãnh tụ. Không những thế, câu thơ thứ tư còn lí giải với người đọc về tâm trạng “người chưa ngủ” không chỉ vì xúc động trước cảnh thiên nhiên đẹp mà còn bởi lẽ: “chưa ngủ vì lo nổi nước nhà”. Điệp từ “chưa ngủ” được nhắc lại hai lần tạo cho âm điệu bài thơ trở nên nhịp nhàng như dòng cảm xúc tâm tình của Người. Chữ “nỗi” đã nói tới những sự việc ngổn ngang chưa xong xuôi của đất nước đang xâm chiếm hết tâm hồn của Bác.

Bài thơ Cảnh khuya là một trong những bài thơ trăng đẹp nhất của Bác Hồ, ở đó đã có sự kết hợp hài hoà giữa tâm hồn thi sĩ lồng vào cốt cách chiến sĩ; màu sắc cổ điển hoà hợp với màu sắc hiện đại. Đó là nét đẹp riêng của bài thơ với cảm hứng thiên nhiên chan hòa, với cảm hứng yêu nước. Do vậy, đọc thơ Người chúng ta càng thêm kính yêu và tự hào về Bác.

$#dqb$