Đáp án :

2.

Là một trong những khuôn mặt đẹp của triều đại nhà Trần, “Lưng đeo gươm, tay mềm mại bút hoa” (thơ Huy Cận), Phạm Ngũ Lão đã viết bài thơ Thuật hoài trong hoàn cảnh đất nước đang bị đe dọa trước nạn ngoại xâm. Đây là thời điểm lực lượng kháng chiến của dân tộc, tuy đã lớn mạnh nhưng chưa đi đến thắng lợi cuối cùng. Bài thơ thể hiện một cách sống động, một niềm tự hào về chí nam nhi và khát vọng lập chiến công của bậc anh hùng khi Tổ quốc bị xâm lược. Với chỉ bốn câu, hai mươi tám chữ, nhưng bài thơ tứ tuyệt nhỏ nhắn này lại dung chứa biết bao điều lớn lao, kì vĩ về đất nước, về thời đại và đặc biệt là về con người: một nhân vật lịch sử được liệt vào hạng “văn võ toàn tài" lúc bấy giờ là Phạm Ngũ Lão. Mở đầu bài thơ là một bức tranh hoành tráng:

“Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu”

Nghĩa là: Cầm ngang ngọn giáo giữ gìn non sông đã mấy thu.

Dịch thơ: Múa giáo non sông trải mấy thu.

Câu thơ tuy nhỏ nhưng lại mang một hình ảnh lớn. Đó là hình ảnh người trai thời Trần thật hào hùng, đầy sức mạnh: cầm ngang ngọn giáo đi cứu nước ròng rã bao năm mà chưa hề mệt mỏi. Cầm ngang ngọn giáo (hoành sóc) là một tư thế chiến đấu hiên ngang, dũng mãnh, sẵn sàng xông lên bảo vệ Tổ quốc, lập nên những chiến công lừng lẫy. Tư thế ấy, hình ảnh ấy lại được nâng lên khi xuất hiện trong bối cảnh kì vĩ cả về không gian lẫn thời gian. Không gian là giang sơn (non sông). Thời gian là kháp kỉ thu (trải mấy thu). Kết hợp giữa sự mở rộng về không gian và sự trải dài thời gian ấy, câu thơ đã tạo dựng lên được tầm vóc hiên ngang của người tráng sĩ.

Tiếp đó, câu thơ thứ hai cũng là một hình ảnh lớn:

“Tam quân tì hổ khí thôn ngưu”

Nghĩa là: Ba quân như hổ báo, khí thế hùng dũng nuốt trôi trâu.

Dịch thơ: “Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu”.

Tam quân (ba quân) nghĩa hẹp chỉ toàn thể quân đội, nghĩa rộng là hình ảnh của toàn dân tộc ta thời ấy, hàng hàng, lớp lớp, bừng bừng đứng lên chiến đấu. Hình ảnh của trang tráng sĩ cầm ngang ngọn giáo trong câu thơ đầu lồng vào hình ảnh của dân tộc trong câu thơ này thật đẹp đầy tính sử thi, hoành tráng. Đúng là bóng vang của một thời hào khí Đông A. Phép cường điệu được sử dụng trong câu thơ cũng đã đưa tầm vóc của dân tộc ta thời ấy “tam quân tì hổ” lên sánh ngang với tầm vóc của vũ trụ: “Khí thôn ngưu”. “Khí thôn ngưu” nghĩa là khí thế ngất trời dũng mãnh đủ sức nuốt cả trâu. Nếu trong câu thơ đầu, hình ảnh người trai ít nhiều có tính cụ thể, khách quan thì trong câu thơ này, hình ảnh dân tộc đúng là mang tính ấn tượng, chủ quan. Cảm hứng của nhà thơ ở đây biết mấy sảng khoái tự hào. Tuy nói là chủ quan nhưng cũng rất chân thực. Bởi lẽ hình ảnh ấy đã khởi nguồn từ một hiện tượng khách quan.