chiếc lá cuối cùng là kiệt tác của cụ Bơ - men vì khi Gioon - xi đang đứng giáp ranh giữa sự sống và cái chết đã luôn tự ám ảnh mình bằng mối liên hệ với chiếc lá thường xuân trước gió thì cụ Bơ men đã vẽ chiếc lá ở trên tường gạch để níu giữ sự sống cho cô . chiếc lá đã mang đến cho giôn xi một điều cô ko thể tưởng tượng đc : đó là chiếc lá nhỏ bé ấy vẫn bám trên tường và cô lấy lại đc sự sống của mình . Quan trọng hơn hết cụ Bơ men đã vẽ nó bằng cả tâm huyết của ng nghệ sĩ đến nỗi cụ phải đánh đổi bằng chính mạng sống của mình . chiếc lá ấy trông như thật bởi giôn xi và xiu là nghệ sĩ mà ko phân biệt đc thật hay giả . chiếc lá ấy đc vẽ nên nhằm mục đích cao cả là cứu sống con ng , thấm đượm tinh thần nhân đạo , tình yêu thương cao cả giữa những ng nghèo khổ

Chiếc lá của cụ Bơ-men đã mang lại phép màu đến cho Giôn-xi. Chiếc lá đó tuy bé nhỏ nhưng lại mang một sức mạnh thần kỳ, khiến cho cô họa sĩ có niềm hy vọng vào cuộc sống, . Chiếc lá vẽ bằng tình yêu thương bao la và sự hy sinh cao cả của ông cụ. Vì để cứu Giôn-xi mà ông Bơ men đã mặc cho thời tiết khắc nghiệt để vẽ ra chiếc lá thường xuân. Hơn hết chiếc lá được ông cụ vẽ tỉ mỉ trông giống y như thật. Chiếc lá cuối cùng mà ông cụ đã vẽ ra chính là một kiệt tác từ tình yêu thương và tấm lòng hy sinh của cụ Bơ-men.