Soạn bài cảnh khuya:

+ Tác giả: Hồ Chí Minh

- (1890 - 1969) là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và cách mạng Việt Nam.

- Tên khai sinh:  Nguyễn Sinh Cung. Quê ở huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.

- Gia đình: Thân phụ là cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc - một nhà Nho yêu nước có tư tưởng tiến bộ có ảnh hưởng lớn đến tư tưởng của Người. Thân mẫu của Người là bà Hoàng Thị Loan.

- Bác không chỉ là một nhà hoạt động cách mạng lỗi lạc, Bác còn được biết đến với tư cách là một nhà văn nhà thơ lớn.

- Hồ Chí Minh được UNESCO công nhận là Danh nhân văn hóa thể giới.

- Một số tác phẩm nổi bật:

* Tuyên ngôn độc lập (1945, văn chính luận)

* Bản án chế độ thực dân Pháp (1925, văn chính luận)

* Đường Kách Mệnh (1927, tập hợp những bài giảng)

* Con rồng tre (1922, kịch )

* Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946)

* Các truyện ngắn: Vi hành (1923), Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu (1925)...

* Nhật kí trong tù (thơ, 1942 - 1943)...

+ Hoàn cảnh sáng tác:

- Ở chiến khu Việt Bắc

+ Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 - 1954).

+ Cuối năm 1947, quân Pháp ồ ạt tấn công lên căn cứ Việt Bắc nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não và lãnh đạo của quân ta. Nhưng với sự đồng lòng cùng sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, chiến dịch Việt Bắc đã làm thất bại kế hoạch của quân địch.

+ Thể thơ:

- Thất ngôn tứ tuyệt

* Gồm 4 câu, mỗi câu 7 chữ.

* Cách gieo vần: chữ cuối của các câu 1, 2 và 4 (xa - hoa - nhà).

* Cách ngắt nhịp: câu 1 (3/4), câu 2 và câu 3 (4/3), câu 4 (2/5).

- Ngôn ngữ giản dị, trong sáng, chân thật.

- Hình ảnh mang tính biểu tượng cao

+ Bố cục: Gồm 2 phần:

- Phần 1 (hai câu đầu): Cảnh khuya tại chiến khu Việt Bắc

- Phần 2 (hai câu cuối): tâm trạng nhà thơ

+ Nghệ thuật: Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, hình ảnh giản dị, chân thật sử dụng biện pháp tu từ so sánh, điệp ngữ ( chưa ngủ )...

       Hai câu thơ đầu:

Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa.
- Biện pháp tu từ so sánh (So sánh ngang bằng): Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Tiếng suối được so sánh với “tiếng hát xa”. Tác dụng:

+ Tiếng suối trở nên có âm điệu hơn và tình cảm hơn.

+ Tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt. 

- Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” có hai cách hiểu.

+ Cách hiểu thứ nhất là ánh trăng chiếu xuống mặt đất xuyên qua từng tán cây, chiếu xuống cả những bông hoa rừng. Không gian thiên nhiên ngập tràn ánh trăng.

+ Cách hiểu thứ hai là ánh trăng sáng chiếu xuống mặt đất xuyên qua từng tán cây cổ thụ, khi phản chiếu xuống mặt đất tạo ra hình thù như những bông hoa. Dù hiểu theo cách nào thì cũng diễn tả được vẻ đẹp thơ mộng của thiên nhiên núi rừng Việt Bắc.

⇒ Hai câu thơ đầu đã khắc họa hình ảnh thiên nhiên núi rừng Việt Bắc thơ mộng.

     Hai câu thơ cuối

 Tâm trạng của nhà thơ:

- Say mê trước vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc

- Lo lắng cho sự nghiệp cách mạng của đất nước.

- Từ " chưa ngủ" được điệp lại 2 lần - diễn tả tâm trạng lo âu, sự trăn trở của nhà thơ đối với cuộc sống nhân dân, sự nghiệp cách mạng của đất nước trong hoàn cảnh đất nước ta đang bị xâm lược bởi thực dân Pháp.

+ Nội dung: 

- Bài thơ miêu tả cảnh trăng sáng ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

- Qua đó thể hiện tình yêu thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ

Tác giả: Hồ Chí Minh.

Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ Cảnh khuya được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc, trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp$(1946-1854)$.

Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt.

Bố cục: gồm $2$ phần:

`•`Phần $1$: $2$ câu thơ đầu`=>`Cảnh trăng sáng trên núi rừng Tây Bắc.

`•`Phần $2$: $2$ câu thơ cuối`=>`Tình cảm của tác giả trước vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc.

Nội dung: Cảnh khuya là bài thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh được sáng tác trong thời kì đầu kháng chiến chống thực dân Pháp. Bài thơ miêu tả cảnh trăng ở khu Việt Bắc, thể hiện tình cảm với thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ.

Nghệ thuật: Bài thơ có nhiều hình ảnh thiên nhiên đẹp, có màu sắc cô điểm mà bình dị tự nhiên.