Sự sống ở đây, theo tôi là những giá trị hiện sinh, đó là sự sống của con người, cỏ cây, chim muông. Đó cũng có thể hiểu là sự sống trong tâm hồn, trong nhận thức. Sự sống và cái chết; hạnh phúc và hy sinh gian khổ là những khái niệm trái ngược nhau, thế nhưng "Sự sống nảy sinh từ trong cái chết, hạnh phúc hiện hình từ trong những hy sinh, gian khổ".

Tại sao lại như thế? Theo tôi, trước hết là bởi không có gì trường tồn mãi với thời gian, không có cuộc sống, số phận nào là luôn luôn hạnh phúc. Cái chết phải luôn song hành cùng sự sống, có hy sinh gian khổ mới có hạnh phúc. Cuộc sống vốn rất phức điệu và đa chiểu. Nó có muôn màu, muôn vẻ thiên hình ị vạn trạng. Ông cha ta đã từng khẳng định: "Qua cơn bĩ cực đến hồi thái lai". Đó chính là một dẫn chứng cho ý kiến trên. Không ai cấm trên xác cây khô kia nảy sinh những mầm xanh, qua mùa đông tàn tạ úa vàng mới đến ngày xuân trăm hoa đua nó. Đó chính là vì "sự sống nảy sinh từ trong cái chết".                                                                                                                                        Từ hiện thực sinh động của cuộc sống ở nông trường Điện Biên, nhà văn Nguyễn Khải đã đưa ra một câu nói đầy chất triết lí: “Sự sống nảy sinh từ trong cái chết, hạnh phúc hiện hình từ những hi sinh gian khổ, ở đời này không có con đường cùng, chỉ có những ranh giới, điều cốt yếu là phải có sức mạnh đế bước qua những ranh giới ấy".                                                                                      Nó thôi thúc ta hy vọng, chiến đấu để vượt qua tất cả. Hạnh phúc, sự sống nảy sinh hiện hình từ trong đau khổ và cái chết mới khiến ta trân trọng biết bao! Vấn đề nhân sinh mà Nguyễn Khải đặt ra trong "Mùa lạc" là rất đáng để suy ngẫm chiêm nghiệm.

Bàn về những vấn để triết lí mang tính nhân sinh, nhân văn Nguyễn Khải đã từng nói: " Sự sống nảy sinh từ cái chết, hạnh phúc hiện hình từ trong những hi sinh gian khổ, ở đời này không có con đường cùng, chỉ có những ranh giới, điều cốt yếu là phải có sức mạnh để bước qua những ranh giới ấy." " Sự sống" ở đây chính là những giá trị vật chất và tinh thần của mỗi cá thể, ngược lại với "sự sống" chính là "cái chết". " Hạnh phúc" là đích đến của mọi người. "Hi sinh, gian khổ" như những chướng ngại vật giúp ta trưởng thành hơn. "Sự sống nảy sinh từ cái chết" chính là từ trong cái chết sự sống được xác lập, cái chết là môi trường gieo mầm sống. "Hạnh phúc hiện hình trong những hi sinh gian khổ" trong cuộc sống không chỉ có toàn niềm vui mà còn có rất nhiều khó khăn, thử thách. Muốn có cho mình quả ngọt " hạnh phúc" thì bắt buộc chúng ta phải trải qua những gian nan ấy. Câu nói ấy gửi tới chúng ta thông điệp rằng, cuộc sống luôn chứa đựng những điều tưởng như đối lập nhưng thực chất lại thống nhất với nhau. Dám vượt qua những gian khổ, hi sinh chúng ta sẽ có được niềm hạnh phúc.