NAM QUỐC SƠN HÀ

Trong kho tàng văn học dân tộc có vô số những ánh văn hay, ý nghĩa thể hiện sĩ khí yêu nước và lòng tự hào dân tộc của cha ông ta, một trong số đó chính là bản hùng ca bi tráng “Nam quốc sơn hà”- hay còn được nhắc dưới cái tên “Sông núi nước Nam” của Lí Thường Kiệt. Bài thơ chính là kết quả của tinh hoa văn hóa dân tộc, hào khí anh hùng và hơn cả đó chính là lòng tự hào dân tộc và tinh thần yêu nước của nhân dân ta trong thời kì lập quốc và giữ quốc.

“Nam quốc sơn hà” được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt bằng chứ Hán với áng văn hào sảng như sau:

Nam quốc sơn hà Nam đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư

Trong cuộc chiến chống lại giặc phương Bắc của nhân dân đã để lại nhiều những dấu ấn lịch sử oai hùng, giặc Oa, giặc Hán, giặc Tống, giặc Thanh,… và bài thơ “Nam quốc sơn hà” được sáng tác trong cuộc kháng chiến chống quân Tống, trong đền thờ thần trên phòng tuyến sông Như Nguyệt.

Bài thơ thể hiện khí phách cũng như ý chí quật cường của dân tộc ta. Ngay mở đầu bài thơ, tác giả đã khẳng định chủ quyền đất nước bằng một câu khẳng định đầy đanh thép:

“Nam quốc sơn hà Nam đế cư”

Câu thơ với hai vế rõ ràng, được tác giả sử dụng từ ngữ hết sức hàm xúc và ý nghĩa, giọng điệu hết sức đanh thép và khẳng định chủ quyền đất nước. Hai từ “Nam quốc” và “Nam đế” chính là hai từ chủ chốt của câu thơ bởi giặc phương Bắc luôn coi thường nước Nam ta, chúng chỉ coi Bắc quốc là đế quốc duy nhất thống trị thiên hạ, chúng ngang nhiên xâm lượn, đô hộ nước ta trở thành một châu, một quận và phải chịu sự giám sát, quản thúc và cung phụng chúng. Để giữ được nền độc lập nhân dân ta đã không ngừng đấu tranh, đứng lên bảo vệ đất nước trong suốt ngàn năm qua.

“Nam quốc” không chỉ có ý nghĩa chỉ nước Nam ta mà còn hơn thế đó chính là sự độc lập về chủ quyền, vị thế của Nam quốc, cách nói của tác giả khẳng định rằng ta hoàn toàn có thể đứng ngang hàng Bắc quốc, vị vua trị vì Nam quốc ta cũng oai phong và hiển hách như Bắc quốc kia. Cho ta thấy được tinh thần trung quân ái quốc, lòng tự tôn và hào dân tộc mạnh mẽ, hào hùng.

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư

Câu thơ lại là một câu nói biện chứng, khẳng định “sông núi nước Nam” là của người Nam sinh sống và hưởng thụ, đây là điều hiển nhiên do trời định. Không có một thể lực hay một cá nhân tập thể nào có thể phủ định điều đó. Giang sơn gấm vóc, từng cây cỏ, ngọn cây, bờ cõi khẳng định chủ quyền của nhân dân ta, được sử sách lưu danh thiên cổ, được đánh dấu trong bản đồ của trời, của thế giới. Không ai được quyền thay đổi cái sự thật đó!

Hai câu thơ với hai lời khẳng định với lí lẽ biện chứng xác đáng, cho chúng ta thấy được một chân lí rằng: nước Đại Việt tồn tại độc lập và có chủ quyền của một quốc gia, không ai được xâm phạm và có quyền thay đổi điều đó!

Để nhấn mạnh điều đó, tác giả đã nhấn mạnh, khẳng định vô cùng đanh thép với hai câu thơ

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.

Sách trời đã lưu danh tính chủ quyền mà tại sao lúc giặc kia lại dám xâm lược. câu hỏi như lời nhắc nhở đanh thép đến quân xâm lược rằng: bọn chúng xâm phạm và bờ cõi nước Nam ta chẳng há gì là đại nghịch bất đạo, chúng bay đã xâm phạm vào chủ quyền của cả một dân tộc, động đến lòng tự tôn của một dân tộc kiên cường, ý chí độc lập chủ quyền ngút ngàn. Nếu chúng dám xâm phạm đến bờ cõi ấy, thì chắc chắn sẽ chuốc lấy sự thất bại, đó là điều hiển nhiên chắc chắn sẽ xảy ra. Chúng sẽ bị trời đất, bị ý chí và tinh thần của con người Nam quốc đánh cho tan vỡ, phải cúi đầu chịu thua.

                                                                PHÒ GIÁ VỀ KINH

Trần Quang Khải là một vị tướng tài hoa, được người đời sau ngợi ca là "văn võ song toàn". Ông không chỉ có công lớn trong công cuộc đánh đuổi quân Mông Nguyên khi chúng xâm lược Đại Việt, mà còn là một nhà thơ với những bài thơ đặc sắc. Nhà nghiên cứu Phan Huy Chú nhận xét rằng thơ của Trần Quang Khải rất "thanh thoát, nhàn nhã, sâu xa, lý thú". Bài thơ Phò giá về kinh (Tụng giá hoàn kinh sư) được ông viết vào khoảng năm 1285, sau khi kinh độ được giải phóng. Nội dung bài thơ đã bộc lộ một tinh thần yêu nước vô cùng cháy bỏng và chí khí lớn lao của một vị tướng tài:

Chương Dương cướp giáo giặc
Hàm Tử bắt quân thù.
Thái bình nên gắng sức
Non nước ấy nghìn thu

Tinh thần yêu nước vốn là một tình cảm đã trở thành truyền thống của con người Việt Nam, trải qua các thời đại, tinh thần yêu nước ấy ngày được bồi đắp và rèn giũa thêm thắm thiết. Thơ ca trung đại cũng ngợi ca truyền thống yêu nước với nhiều biểu hiện. Còn đối với tác giả Trần Quang Khải thì lòng yêu nước của ông thể hiện theo một cách rất riêng, và rất nồng cháy. Đó là niềm vui, niềm tự hào ngây ngất khi ông cất lên bài ca chiến thắng ở hai câu thơ đầu (theo nguyên tác):

Đoạt sáo Chương Dương độ
Cầm Hồ Hàm Tử quan

Trong suốt chiều dài của cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên, Thượng tướng Trần Quang Khải đã nằm gai, nếm mật cùng tướng sĩ, đem xương máu mà giành lại độc lập cho non sông, bảo vệ giang sơn khỏi nanh vuốt của quân thù hùng mạnh. Tinh thần yêu nước trên chiến trường là tình cảm chân thành và mãnh liệt nhất. Để rồi, sức mạnh của lòng yêu nước và trí tuệ kiệt xuất đã được kết tụ thành chiến thắng "đoạt sáo" và "cầm Hồ". Hai cụm động từ mạnh mẽ, dứt khoát đã thể hiện rất rõ hào khí thời đại nhà Trần và thế chiến thắng như chẻ tre của quân ta. Nhạc điệu của thơ nhanh, dồn dập như mệnh lệnh trong quân đội, khiến ta thấy rõ được đặc trưng trong sáng tác và trong chiến đấu của tướng quân Trần Quang Khải, đánh giặc nhanh, chiến thắng nhanh, và lời thông báo chiến thắng cũng thật cô đọng và hàm súc. Tác giả còn liệt kê tên hai trận thắng, hai địa danh vinh quang đã in dấu ấn không phai trong lịch sử dân tộc. Lời thơ của Trần Quang Khải chính là lời tổng kết ngắn gọn về giai đoạn chiến thắng huy hoàng của quân dân ta. Đó cũng là bài ca của lòng yêu đất nước được thử thách trong khói lửa chiến tranh, nay rộn ràng cất lên để ngợi ca chiến thắng, báo công với toàn dân tộc.

Một nét đẹp khác của tinh thần yêu nước trong bài thơ Phò giá về kinh của Trần Quang Khải, ấy là khát vọng và cái nhìn hướng tới tương lại:

Thái bình nên gắng sức
Non nước ấy nghìn thu

Nếu như "đoạt" và "cầm" trong hai câu thơ đầu mang đậm hơi hướng của chiến tranh khốc liệt, một mất một còn với kẻ thù xâm lăng, thì hai câu thơ sau lại trở nên điềm đạm, với nhịp điệu khoan thai, như một lời nhắn nhủ với bản thân và với mọi người rằng: Sau khi chiến thắng giặc thù, chúng ta lại bắt tay ngay vào dựng xây cơ đồ, bồi đắp non sông để làm sao giang sơn gấp vóc vững bền mãi đến nghìn thu. Nhà thơ dùng từ "thái bình" thật đẹp, đó là mơ ước của bao người, khi kẻ thù xâm lược chiếm đoạt đất đai quê nhà. Nay mơ ước thái bình đã thành hiện thực, thì phải "tu trí lực" để làm cho "Vạn cổ thử giang san". Ý thơ hào hùng, không chỉ là biểu hiện của lòng yêu quê hương đất nước, mà còn hàm chứa trong đó khát vọng cao cả và trí thông minh, sự sáng suốt của một vị tướng được coi như tể tướng triều nhà Trần. Hai câu thơ sau cũng bộc lộ một niềm tin mãnh liệt vào ngày mai tươi sáng. Nó chuyển tải nhiệt huyết trong trái tim của Trần Quang Khải đến với những người đọc và cảm nhận ý thơ.

Bài thơ Phò giá về kinh chia làm hai phần khá rõ, vừa khác biệt, lại vừa thống nhất với nhau trong một mạch thơ hay: Hai dòng đầu là niềm vui chiến thắng, hai dòng sau là khát vọng dựng xây. Tất cả đều bắt nguồn từ tinh thần yêu nước vĩ đại của Trần Quang Khải và của tất cả tướng sĩ, nhân dân của thời đại nhà Trần.

Tóm lại, Phò giá về kinh là bài thơ vô cùng xuất sắc trong thơ cổ Việt Nam, qua đó, tác giả Trần Quang Khải đã gửi gắm lòng mình đến ngàn sau. Xây dựng để non sông bền vững ngàn năm là trách nhiệm và ước mơ của từng thế hệ. Thế hệ trẻ hôm nay càng thấm thía về ước mơ, khát vọng đó, để tiếp nối hào khí Đông A trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay.

Mik nộp bài nha :))