Tôi là người hàng xóm của nhà chị Dậu, đang ngồi nhặt cỏ trong vườn, tôi bỗng nghe thấy tiếng ồn ào, quát tháo của ai đó vang lên từ nhà chị Dậu văng vẳng đến tai tôi. Tôi không biết chuyện gì xảy ra, tôi tò mò chạy đến hàng rào ngó sang xem. Tôi hoảng sợ, khi từ sân, tên cai lệ và người nhà lý trưởng với khuôn mặt hậm hực với những roi song, tay thước, dây thừng sầm sập tiến vào nhà chị Dậu. Tôi sợ hãi quá nên cũng chỉ dám ngó đầu ra xem mà không dám đến gần. Tên cai lệ với gương mặt dữ tợn, hung ác, hắn gõ mạnh đầu roi xuống đất quát tháo, mắng mỏ đến đòi sưu. Từ trong nhà bước ra, chị Dậu tiến đến, gương mặt chị lúc này tái nhợt lại, xanh xao, tay run run hết lời van xin lễ phép với tên cai lệ. Tôi nhìn cảnh ấy mà thương chị Dậu quá, nhà thì nghèo, nhìn quần áo chị mặc vá đến sáu, bảy miếng. Vẫn cái tiếng thét ấy, tên cai lệ một mực đòi trói anh Dậu kiệu ra đình. Chị Dậu xám mặt lại, khóc mải miết xin nài. Nhưng không, bắn bịch luôn mấy bịch vào ngực chị Dậu, rồi lại đánh một cái đánh bốp vào mặt chị. Tôi thấy thương chị quá, định chạy đến ngăn cản nhưng lại sợ hãi vì bọn chúng là người của nhà nước. Rồi tự nhiên, sự việc trước mắt tôi khiến tôi không tin là có thật. Chị Dậu đứng lên trước sự tàn nhẫn, hống hách của hai tên quỷ dữ, chị Dậu nghiến hai hàm răng quát: ” mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem”. Rồi chị chạy tới bên cai lệ túm lấy cổ hắn, ấn dúi hắn ra cửa. Sức lẻo khoẻo của anh chàng nghiện ngập cũng không chống lại được sức của một người đàn bà lực điền. Quần áo hai người xộc xệch. Rồi cuối cùng, tên cai lệ cũng ngã xuống mà miệng vẫn lảm nhảm thét. Nhìn vậy, tôi vừa sợ vừa run. Người lý trưởng lại sấn sổ tới, chị Dậu nhanh như cắt, chống lại tên người nhà lý trưởng, cuộc chiến dằng co hơn, hai người túm lấy tóc nhau, du đẩy nhau, áp vào vật nhau. Thế là người nhà lý trưởng cuối cùng vẫn bị chị ấn dúi ngã nhào ra thềm. Hai đứa con của chị khóc om sòm vang cả một góc xóm. Anh Dậu thì sợ sệt, run rẩy, cố can ngăn vợ. Chứng kiến cảnh ấy tôi vừa lo sợ cho chị Dậu, sợ chị có chuyện gì vì chị đang chống lại bọn của Nhà nước. Nhưng lòng tôi lại vừa sung sướng hả hê, tôi căm ghét trước sự tàn ác, thâm độc của bọn phong kiến, bọn chúng dám thẳng tay đánh đập, hành hạ một người phụ nữ giàu tình yêu thương chồng con tha thiết.

Mở đầu đoạn trích là cảnh chị Dậu chăm sóc người chồng ốm yếu vừa bị bọn cường hào đánh đập thừa chết thiếu sống chỉ vì chưa có tiền nộp sưu. Chị Dậu đã cố sức xoay xở để cứu chồng ra khỏi cảnh bị cùm trói và hành hạ dã man. Chị tất tả chạy ngược chạy xuôi, vay được nắm gạo nấu nồi cháo loãng. Cảm động thay là cảnh chị Dậu múc cháo ra mấy cái bát cũ kĩ, sứt mẻ và quạt lia quạt lịa cho cháo mau nguội rồi ân cần mời mọc: Thầy em cố dậy húp tí cháo cho đỡ xót ruột. Trong ánh mắt người vợ nghèo khổ ấy toát lên một tình thương yêu chồng tha thiết. Trong cơn quẫn bách của mùa sưu thuế, chị Dậu đã trở thành trụ cột của cái gia đình khốn khổ. Chồng bị bắt, bị gông cùm, đánh đập, một tay chị chèo chống, chạy vạy, phải bán tất cả những gì có thể bán được, kể cả đứa con gái đầu lòng ngoan ngoãn, hiếu thảo mà chị thương đứt ruột để lấy tiền nộp sưu, cứu chồng khỏi vòng tù tội. Chị đã phải đổ bao mồ hôi nước mắt để anh Dậu được trả tự do trong tình trạng tưởng như chỉ còn là một cái xác không hồn. Chính tình yêu thương, lo lắng cho chồng đã dẫn chị đến hành động chống trả quyết liệt lũ tay sai tàn ác khi chúng nhẫn tâm bắt trói anh Dậu một lần nữa. Lúc bọn đầu trâu mặt ngựa ập vào định lôi anh Dậu đi nhưng chưa hành hung mà chỉ chửi bới, mỉa mai thì chị Dậu tuy giận nhưng vẫn nhẫn nhục van xin tên cai lệ độc ác: Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho! Cách xưng hô của chị là cách xưng hô của kẻ dưới với người trên, biểu hiện sự nhún mình. Lúc bọn chúng sầm sập chạy đến chỗ anh Dậu, định trói anh một lần nữa, chị Dậu đã xám mặt nhưng vẫn cố chịu đựng, níu tay tên cai lệ, năn nỉ: Cháu xin ông. Những lời nói và hành động ấy của chị chỉ nhằm mục đích bảo vệ chồng. Đến khi giới hạn của sự chịu đựng bị phá vỡ thì tính cách, phẩm chất của chị Dậu mới bộc lộ đầy đủ. Tên cai lệ không thèm nghe chị. Hắn đấm vào ngực chị và cứ sấn đến trói anh Dậu. Chị Dậu đã chống cự lại. Sự bùng nổ tính cách của chị Dậu là kết quả tất yếu của cả một quá trình chịu đựng lâu dài trước áp lực của sự tàn ác, bất công. Nó đúng với quy luật: Có áp bức, có đấu tranh. Người đọc xót thương một chị Dậu phải hạ mình van xin bao nhiêu thì càng đồng tình, nể phục một chị Dậu đáo để, quyết liệt bấy nhiêu. Từ vị thế của kẻ dưới: Cháu van ông…, chị Dậu thoắt nâng mình lên ngang hàng với kẻ xưa nay vẫn đè đầu cưỡi cổ mình: Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ. Câu nói cứng rắn mà vẫn có đủ tình, đủ lí. Nhưng cái ác thường không biết chùn tay. Tên cai lệ cứ sấn tới đánh chị và nhảy vào định lôi anh Dậu. Tức thì, sau lời cảnh cáo đanh thép của kẻ trên đối với kẻ dưới: Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem! là hành động phản kháng dữ dội: Rồi chị túm lấy cổ hắn, ấn dúi ra cửa. Sức lẻo khẻo của anh chàng nghiện chạy không kịp với sức xô đẩy của người đàn bà lực điền, hắn ngã chỏng queo trên mặt đất… Còn tên người nhà lí trưởng kết cục cũng bị chị Dậu túm tóc, lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm. Tình yêu chồng, thương con cộng với tinh thần phản kháng âm ỉ bấy lâu đã thổi bùng lên ngọn lửa căm thù trong lòng chị Dậu – người đàn bà hiền lương, chất phác. Nỗi sợ cố hữu của kẻ bị áp bức phút chốc tiêu tan, chỉ còn lại nhân cách cứng cỏi của một con người chân chính: Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế, tôi không chịu được.