bạn kham thảo đi:

Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc, cũng là người đã mang văn học của Việt Nam vươn xa ra thế giới qua tác phẩm Truyện Kiều. Tác phẩm là lời phản ánh sâu sắc hiện thực xã hội phong kiến với bộ mặt tàn bạo của tầng lớp thống trị, là tiếng kêu đau thương của những số phận bị áp bức trong thời kì ấy. Và thông qua đó, ta có thể thấy được lòng thương cảm, tình yêu thương con người sâu sắc của tác giả. Đoạn trích "Kiều ở lầu Ngưng Bích" là một trong những đoạn trích hay nhất được trích từ tác phẩm này.

Đoạn trích nằm ở phần thứ hai "Gia biến và lưu lạc". Sau khi biết mình bị lừa vào chốn lầu xanh, Kiều uất ức định tự vẫn. Tú Bà sợ mất vốn, bèn lựa lời khuyên giải, cho người mua thuốc thang và hứa hẹn khi nàng bình phục, sẽ gả nàng cho một người đàn ông tốt nhưng thực chất là giam lỏng Kiều ở lầu Ngưng Bích, chờ thời cơ thực hiện âm mưu mới. Đoạn trích là những lời tự bộc bạch, là nỗi lòng cô đơn, buồn tủi của Kiều khi nhớ về người yêu, khi nghĩ về số phận đớn đau của đời mình.

Sáu câu thơ đầu gợi tả thiên nhiên nơi lầu Ngưng Bích với không gian và thời gian:

"Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân
Vẻ non xa, tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm, đèn khuya
Nửa tình, nửa cảnh như chia tấm lòng"

Khung cảnh thiên nhiên được nhìn dưới con mắt của Thúy Kiều. Lầu Ngưng Bích, nơi giam lỏng nàng chính là nơi khóa tuổi xuân của Kiều lại. Hai chữ "khóa xuân" mà Nguyễn Du dành cho Kiều sao mà đớn đau, buồn bã đến thế! Một mình nơi lầu Ngưng Bích bao la, rộng lớn, Kiều chỉ có đám mây cùng với ngọn đèn bầu bạn. Nghệ thuật đối lập: "non xa" - "trăng gần" gợi một không gian rợn ngợp, không một bóng người, chỉ có mình Kiều với nỗi cô đơn, trống trải. Những cồn cát vàng gối đầu lên nhau, những bụi hồng ở xa kia dù biết Kiều đang chơi vơi, trơ trọi nhưng cũng không thể nào đến gần, bầu bạn với nàng được. Trước khung cảnh đượm buồn của buổi chiều tà, Kiều cảm thấy lòng mình như chia đôi, diễn tả nỗi chua xót, đau đớn của Kiều trong một vòng tuần hoàn khép kín của "mây sớm đèn khuya". Ngày nào cũng như vậy, vẫn những cảnh vật đó không hề thay đổi, chỉ có lòng người ngày càng buồn hơn.

Chính trong hoàn cảnh cô đơn nơi đất khách quê người, Kiều càng thấy nhớ người yêu:

"Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những rày trông mai chờ"

Nhớ người yêu, Kiều nhớ đến khi nàng cùng Kim Trọng uống chén rượu thề dưới ánh trăng, nguyện ở bên nhau đến trọn đời. Ấy vậy mà giờ đây, tất cả chỉ còn là quá khứ. Nàng không thể ở bên người mình yêu, cũng không thể cùng chàng thực hiện lời nguyện ước. Ở bên ngoài kia, Kim Trọng vẫn luôn chờ đợi nàng, chàng đâu hề hay biết lời hứa năm nào đã tan thành mây khói, mà vẫn ngóng trông tin tức về Thúy Kiều. Càng thương Kim Trọng, Kiều càng đau xót cho thân phận của chính mình, bởi lẽ tấm lòng thủy chung, son sắt của nàng giờ không thể nào gột rửa được:

"Bên trời góc bể bơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai"

Sau khi nhớ người yêu, nàng nhớ tới cha mẹ của mình:

"Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt lồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa
Có khi gốc tử đã vừa người ôm"

Ở đây, người đọc có thể cảm thấy một điều vô lí, rằng tại sao Kiều lại nhớ đến người yêu trước khi nhớ về cha mẹ của nàng? Ta có thể hiểu được khi Kiều phải bán mình chuộc cha, hy sinh chữ "Tình" để làm tròn chữ "Hiếu" thì hẳn là ở đây, Kim Trọng là người đau đớn hơn cả. Do đó, Kiều nhớ tới Kim Trọng trước tiên, là áy náy, cảm thấy có lỗi đối với chàng. Khi nhớ về cha mẹ, Nguyễn Du cho Kiều được thể hiện sự đau xót của nàng "Xót người tựa cửa hôm mai". Kiều đau đớn bởi vì nàng không thể phụng dưỡng cha mẹ, chăm sóc cha mẹ khi về già. Ở nơi quê nhà, không biết đã có ai thay Kiều quạt cho cha mẹ những khi trời nóng, chăm sóc cha mẹ khi ốm đau hay chưa? Một loạt thành ngữ "quạt nồng ấp lạnh", "cách mấy nắng mưa" cùng điển cổ "Sân Lai", "gốc tử" cho thấy tài năng tuyệt vời của tác giả.

Sau khi nhớ tới người thân, Kiều nghĩ về thân phận của mình. Tám câu thơ cuối là bức tranh thiên nhiên mang âm hưởng trầm buồn:

"Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Buồn trông ngọn nước mới sa
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ dầu dầu
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi."

Điệp từ "buồn trông" được lặp lại bốn lần ở các câu thơ sáu chữ như trở thành điệp khúc, diễn tả nỗi buồn như đang dâng lên thành từng đợt, tạo thành con sóng lòng của Kiều. Nàng nhìn ra cửa bể, thấy thấp thoáng một bóng người bên cánh buồm của họ. Bóng người cô độc giữa non sông rộng lớn giống như sự đơn côi một mình của Kiều nơi lầu Ngưng Bích này. Chỉ có điều, nếu Kiều phải ở mãi nơi đây một mình, chưa biết ngày mai, thì người ngư dân đó đang bận rộn trở về đoàn tụ với gia đình sau một ngày làm việc vất vả. Hướng tầm mắt lại gần, Kiều trông thấy những cánh hoa đang trôi dạt, như là lênh đênh, là vô định trước cuộc đời. Những cánh hoa kia y hệt như cuộc đời của Kiều vậy. Cảnh vật cũng như buồn hơn dưới con mắt của Kiều, nàng nhìn đâu đâu cũng thấy bóng dáng những sự vật đơn độc, lẻ loi...

Hai câu thơ cuối là tâm trạng hoang mang, lo lắng, là khi những đợt sóng lòng của nàng trở nên dữ dội hơn:

"Buồn trông gió cuốn mặt duềnh
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi"

Âm thanh của tiếng sóng dồn đến như cơn bão táp của nội tâm, là cực điểm cảm xúc trong lòng Kiều. Kiều sẽ phải làm gì với cuộc đời phía trước đây? Tám câu thơ cuối quả thực là tám câu thơ rất hay, mở ra một bức tranh thiên nhiên đối sóng với tâm trạng của Kiều, qua đó thấy được tài năng tả cảnh cũng như miêu tả tâm lí của nhà thơ.

Đoạn trích "Kiều ở lầu Ngưng Bích" với đoạn mở đầu là bức tranh thiên nhiên, kế đến là lời độc thoại của nhân vật và kết thúc lại bằng một bức tranh thiên nhiên. Điệp khúc vòng cho thấy cái nét độc đáo trong cách làm thơ của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du, đồng thời gieo vào lòng ta niềm thương cảm sâu sắc trước số phận của nhân vật Kiều.

Nguyễn Du là một thiên tài văn học, một tác gia văn học tài hoa và lỗi lạc của văn học Việt Nam. Ông được mệnh danh là thi sĩ của các nhà thi sĩ. Truyện Kiều là một tác phẩm lớn nhất của Nguyễn Du là đỉnh cao chói lọi nhất của nghệ thuật thi ca. Đọc tác phẩm, chúng ta không thể quên được đoạn trích "Kiều ở lầu Ngưng Bích".

Thúy Kiều phải bán mình để chuộc cha, một mình phải sống trong cảnh lầu xanh, nơi bao trùm bao nỗi cô đơn, trống vắng. Đoạn trích này nó đã thể hiện một bức tranh tâm tình đầy xúc động, với nỗi lòng của người con gái đang phải chịu những nỗi đau cả về tinh thần và thể xác.

Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân

Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung

Bốn bề bát ngát xa trông

Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia

Bẽ bàng mây sớm đèn khuya

Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng

Mở đầu bài thơ tác giả đã thể hiện một không gian nhỏ bé đang dần khóa đi tuổi xuân của cuộc đời Kiều, trong lầu ngưng bích này, cuộc đời Kiều đang dần bị trôi nổi và hạn chế trong lầu xanh này, bốn vẻ chỉ có tâm trạng ở chung, xa xăm bát ngát nhưng không được ra bên ngoài, suốt ngày chỉ ở trong cảnh cuộc sống bị bó hẹp, với những vẻ non xa của tấm trăng, Kiều không có ai làm bạn, chỉ có mỗi tấm trăng là người bạn tâm tình biết bao cảm xúc. Và chiếc đèn khuya, một cảm xúc đau đớn, trong biết bao nhiêu nỗi cô đơn, bẽ bàng mây sớm đèn khuya, hòa mình trong nửa cảnh, nửa tình, đang dần chia đôi tấm lòng của Kiều. Mùa xuân của tuổi trẻ, của thiên nhiên đang dần bị giam hãm trong những nỗi cô đơn, tội nghiệp của thúy Kiều, bị giam lỏng trong lầu Ngưng Bích, với sự mênh mông của thiên nhiên, tâm hồn của Kiều lại ngày càng trơ trọi, trống vắng, với những bốn bề bát ngát, xa trông chỉ thấy cảnh bát ngát.

Thúy Kiều vẫn đang mong chờ có điều gì đó xảy ra, sự ngóng trông vẫn được thể hiện trong nỗi nhớ của Kiều:

Tưởng người dưới nguyệt chén đồng

Tin sương luống những rày trong mai chờ

Bên trời góc bể bơ vơ

Tấm son gột rửa bao giờ cho phai

Vẫn chờ mong mỗi ngày, Kiều nhớ đến Kim trọng và luôn mong chàng Kim sẽ trở về, nhưng càng mong, chờ Kiều càng đau đớn, xót xa và tủi hổ cho thân phận của mình, nỗi cô đơn vẫn đang bơ vơ bên trời, với tấm lòng chung thủy một lòng vẫn luôn yêu thương đến Kim Trọng. Tình cảm đến Kim Trọng làm Kiều héo mòn, da diết trong khung cảnh rộng mênh mông Kiều vẫn nhớ mong đến chàng Kim, vẫn luôn hướng tới tình yêu của mình.

Hàng loạt các câu thơ tiếp theo cũng thể hiện nỗi nhớ thương của Thúy Kiều, không chỉ nhớ đến Kim Trọng, Kiều còn nhớ đến cha mẹ của mình, luôn mong ngóng tin tức về cha mẹ của mình, thấy tủi hận khi cha đã già không có ai chăm sóc, thấy hổ thẹn khi mình chưa báo đáp được công ơn sinh thành mà cha mẹ đã dành cho mình:

Xót người tựa cửa hôm mai

Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ

Sân Lai cách mấy nắng mưa

Có khi gốc tử đã vừa người ôm

Những cảnh vật ở nhà có khác không, vẫn mong ngóng từng giây phút về gia đình của mình, ở đây ngụ ý của Nguyễn Du khá rõ ràng khi lại đảo nổi nhớ Kim Trọng lên trước bởi sự tủi nhục cho tấm thân trong trắng của mình sẽ không bao giờ gột rửa được. Tác giả đã thể hiện nỗi đau lên trước nỗi nhớ của Kiều đối với gia đình. Bắt tiếp khách làng chơi nên tấm lòng son của Kiều sẽ chẳng bao giờ có thể gột rửa được. Nàng thấy có nỗi với Kim Trọng, một tình yêu đầu tiên mà Kiều đã dành tặng:

Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa

Buồn trông ngọn nước mới sa

Hoa trôi man mác biết là về đâu

Có thể thấy Kiều đã dành hết tình cảm của mình đối với Kim Trọng, nhưng vì chữ hiếu Kiều đã phải bán mình để chuộc cha, một sự hy sinh thầm lặng, nhưng lớn lao trong tâm hồn của Kiều, nỗi buồn đó sẽ man mác, và thể hiện một cuộc đời không biết đi đâu về đâu của Kiều:

Buồn trông nội cỏ rầu rầu

Chân mây mặt đất một màu xanh xanh

Buồn trông gió cuốn mặt duềnh

Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi

Tất cả đang trôi vào một nỗi buồn, với những chân mây xanh, gột rửa những nỗi cô đơn da diết trong tâm hồn của Kiều, một bức tranh thiên nhiên, hòa vào dòng tâm trạng của Thúy Kiều, cũng làm day dứt thêm một số phận đau thương, dạt dào, và đau đớn trong tâm hồn của Kiều.

Đoạn trích đã thể hiện được tâm trạng tuyệt vọng, cô đơn và nỗi day dứt trong tâm hồn của kiều, quả thật đoạn trích chính là một bức tranh tâm tình đầy xúc động.