Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến mà vắng mặt con) :Quang cảnh trên đường đến trường và cảnh ở trường qua sự quan sát của Phrăng.

- Phần 2 (tiếp đến buổi học cuối cùng này) : Diễn biến của buổi học cuối cùng.

- Phần 3 (còn lại): Cảnh kết thúc buổi học cuối cùng

Tóm tắt

Phrăng là một câu bé ham chơi và chưa chăm học. Một lần, trên đường tới trường quang cảnh khác lạ đã thu hút cậu và khi đến trường thì không khí lớp học bỗng trở nên bình lặng, không ồn ào, hỗn độn như mọi khi, có cả những người dân làng đến tham dự, thậm chí thầy Ha-men không hề tức giận khi Phrăng đi học muộn, những điều này khiến cậu vô cùng ngạc nhiên. Hoá ra đây là buổi học cuối cùng cậu được học tiếng Pháp và cũng là buổi cuối cùng thầy Ha-men dạy học cho lớp bởi có lệnh của Béc-lin là tất cả các trường từ giờ trở đi chỉ được dạy tiếng Đức. Phrăng choáng váng, ân hận vì trước đây mình đã lười học tiếng Pháp. Trong buổi học cuối cùng đó, thầy Ha-men đã nói với tất cả mọi người trong lớp về tiếng Pháp, khuyên mọi người giữ lấy nó bởi "Một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác nào nắm được chìa khoá chốn lao tù". Thầy đã cho học sinh tập viết tên quê hương An-dát, Lo-ren. Trong tâm trạng ân hận, Phrăng và cả lớp đã tập trung hết sức vào bài học. Đồng hồ nhà thờ điểm 12 tiếng, tiếng kèn của bọn lính Phổ vang lên. Thầy Ha-men dùng hết sức viết lên bảng bốn chữ "Nước Pháp muôn năm" và kết thúc buổi học trong nỗi xúc động tận cùng.

I. Đọc hiểu văn bản

Câu 1 (trang 54 Ngữ Văn 6 Tập 2):

- Câu chuyện diễn ra sau cuộc chiến tranh Pháp- Phổ, nước Pháp thua trận hai vùng An-dát và Lo-ren bị nhập vào nước Phổ, cho nên hai vùng này buộc phải học tiếng Đức. Truyện diễn ra trong buổi học tiếng Pháp cuối cùng ở một trường làng vùng An- dát

- Tên truyện:

  + nói về buổi học tiếng Pháp cuối cùng

  + sau buổi học này sẽ là những buổi học thứ tiếng của một dân tộc khác như thế không phải là buổi học nữa

Câu 2 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):

- Truyện được kể ở ngôi thứ nhất theo lời của nhân vật Phrăng- một cậu học trò trong buổi học cuối cùng này

- Truyện còn có các nhân vật khác như bác phó rèn Oát- sto, cụ già Hô-de, xã trưởng cũ, bác phát thư, người dân vùng An-dát, những người lính Đức nhưng người gây ấn tượng sâu đậm nhất là thầy giáo Ha-men

Câu 3 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):     BỎ

Câu 4 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):

Diễn biến tâm trạng ý nghĩ của Phrăng trong buổi học cuối cùng:

- Hoàn hồn ,ngạc nhiên,

- Choáng váng tự giận mình

- Chăm chú nghe giảng

→ Sự thay đổi về thái độ tình cảm , ý nghĩ của Phrăng từ ham chơi lười học đã biết yêu quý ham thích học tiếng Pháp

Câu 5 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):

- Nhân vật thầy giáo trong buổi học cuối cùng được miêu tả:

  + trang phục: mặc chiếc áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục, điểm lá sen gấp nếp mịn và đội cái mũ toàn bằng lụa đen thêu

  + thái độ với học sinh: giọng dịu dàng, trang trọng

  + những lời nói về việc học tiếng Pháp:

     ● Nói với chúng tôi bằng tiếng Pháp cầm một quyển sách ngữ pháp đọc bài, kiên nhẫn giảng giải, chuẩn bị những tờ mẫu mới tinh, viết bảng chữ trông rất đẹp

     ● Đứng lặng im trên bục giảng đăm đăm nhìn..... đủ cam đảm dạy hết buổi

  + hành động cử chỉ cuối buổi học

     ● Đứng trên bục người tái nhợt nghẹn ngào cầm phấn viết mạnh hết sức, cố viết thật to

     ● Đứng đó dựa đầu vào tường giơ tay ra hiệu

- Qua đó em thấy thầy giáo Ha-men là một con người yêu nước sâu đậm , yêu tiếng nói dân tộc vô cùng đau xót khi tiếng Pháp bị cấm dạy

Câu 6 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):

- Một số phép so sánh trong tác phẩm

  + tất cả những cái đó (nghe sáo hót, nhìn lính Phổ tập) cám dỗ tôi hơn là các quy tắc về phân từ

  + tiếng ồn ào như vỡ chợ

  + mọi sự bình lặng y như buổi sáng chủ nhật

  + dân làng ngồi lặng lẽ giống như chúng tôi

- Tác dụng

  + gợi hình ảnh buổi học cuối cùng

  + thể hiện sự trang nghiêm, thiêng liêng của buổi học cuối cùng trong lòng mỗi nhân vật

Câu 7 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):

- Câu nói của thầy Ha-men mang ý nghĩa: dùng tiếng nói thống nhất là một đặc điểm chủ yếu của dân tộc, giữ vững được tiếng nói thì sẽ không bao giờ quên tổ quốc, sẽ luôn ấp ủ nhiệt tình yêu nước từ đó sẽ dấy lên các cuộc tranh gìanh lãnh thổ đã mất và bảo vệ được truyền thống văn hóa thiêng liêng của dân tộc

- Đó là một chân lí sáng ngời mà mỗi thế hệ cần ghi nhớ

Bố cục:

   - Đoạn 1 (Từ đầu ... vắng mặt con) : Điểm khác đầu tiên trước khi Phrăng đến lớp.

   - Đoạn 2 (tiếp ... buổi học cuối cùng này) : buổi học cuối cùng và cảm xúc của tất cả mọi người.

   - Đoạn 3 (còn lại) : kết thúc buổi học với dòng chữ “Nước Pháp muôn năm”.

Tóm tắt:

Câu chuyện về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp đầy xúc động giữa thầy trò và người dân ở vùng đất bị quân Phổ chiếm đóng. Theo lời kể của cậu bé Phrăng ham chơi, không khí của buổi học hôm ấy thật khác lạ, thấm đẫm tình yêu tiếng nói dân tộc.

Đọc hiểu văn bản

Câu 1 (trang 54 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

   Câu chuyện kể về lớp học vùng An-dát của nước Pháp vì thua trận phải cắt cho quân Phổ. Từ đây, quân Phổ ra lệnh không cho phép dạy tiếng Pháp – tiếng mẹ đẻ nữa, thay vào đó là tiếng Đức. Buổi học cuối cùng ở đây có nghĩa là buổi dạy và học cuối được học tiếng mẹ đẻ của những người thầy yêu nước và những học sinh.

Câu 2 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

   - Truyện được kể theo lời nhân vật Phrăng, ngôi thứ nhất.

   - Truyện có những nhân vật : phó rèn Oát-stơ và cậu học việc, cụ già Hô-de, bác phát thư, dân làng, thầy Ha-men, các học sinh.

   - Ấn tượng nhất là thầy Ha-men : tình yêu to lớn với nghề giáo - truyền bá tiếng nói dân tộc tới các thế hệ.

Câu 3 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

   - Sáng ngày diễn ra buổi học, trên đường đến trường : nhiều người đứng trước bảng nhãn cáo thị, lời nói kỳ lạ của bác phó rèn. Quang cảnh ở trường : bình lặng. Trong lớp : thầy mặc lễ phục trang trọng, không mắng giận ai cả, có những người dân ngồi cuối lớp.

   - Báo hiệu một điều đáng buồn sẽ đến : sẽ không còn được học tiếng Pháp nữa.

Câu 4 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

   - Trước khi biết đó là buổi học cuối : cậu bé Phrăng ham chơi, lười học.

   - Nghe thầy thông báo : thấy tiếc nuối, ân hận vì mình đã lười học.

   - Thầy gọi lên đọc : xấu hổ, ân hận, ước mình có thể đọc to rõ, không bị lỗi.

   - Kết thúc buổi học : buồn bã, xúc động trước thầy giáo. Thêm tình yêu tiếng Pháp.

Câu 5 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2): Nhân vật thầy Ha-men :

   - Trang phục : nghiêm chỉnh, trang trọng với chiếc áo rơ - đanh – gốt xanh lục, diềm lá sen gấp nếp mịn, mũ tròn bằng lụa đen.

   - Thái độ với học sinh : nhẹ nhàng, không quát mắng, kiên nhẫn.

   - Lời nói về việc học tiếng Pháp : ca ngợi, coi tiếng Pháp là chìa khóa chốn lao tù để vượt ngục nô lệ.

   - Lúc buổi học kết thúc : thầy xúc động mạnh, người tái nhợt, nghẹn ngào, dồn hết tình yêu vào dòng chữ “Nước Pháp muôn năm”.

Câu 6 (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2): Câu văn so sánh :

   - tiếng ồn ào như vỡ chợ vang ra tận ngoài phố.

   - dân làng ngồi lặng lẽ giống như chúng tôi.

   - ... chẳng khác gì nắm được chìa khóa chốn lao tù.

   - Những tờ mẫu ... như những lá cờ nhỏ ...

   - ... một ý thức, như thể cái đó cũng là tiếng Pháp.

   * Tác dụng : tạo hình tượng, sự sinh động, tăng sức gợi hình gợi cảm để thể hiện tình cảm của tác giả.

Câu 7* (trang 55 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

   “... khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khóa chốn lao tù ...”. Khẳng định sức mạnh to lớn của tiếng nói dân tộc, yêu quý, học tập tiếng nói dân tộc là góp phần mở cửa tù lao thoát khỏi ách áp bức.

Luyện tập

Câu 1 (trang 56 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2): (xem phần trên).

Câu 2 (trang 56 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

   - Miêu tả thầy Ha-men : chú ý về trang phục, lời nói, thái độ, hành động mọi ngày và trong buổi học cuối.

   - Chú bé Phrăng : suy nghĩ, tâm trạng của cậu trước khi đến lớp, khi ngồi học, quan sát thầy và tưởng tượng...