Xây dựng nhân vật Huấn Cao, Nguyễn Tuân vừa thể hiện sự thẩm mỹ của ông vừa mới thỏa mãn tinh thần nổi loạn của ông đối với hội đen tàn bạo lúc.

Truyện có hai nhân vật chính, một ông Huấn Cao có tài liệu viết chữ đẹp, một nửa là viên quản lý nói mê chữ đẹp của ông Huấn, quyết định tìm mọi cách để xin chữ treo trong nhà. Huấn Cao coi thường tiền bạc và quyền, nhưng Huấn Cao vui lòng cho chữ quản lý vì con người giữa chốn bùn nhơ này, nơi ta chỉ biết sống bằng tàn nhẫn, bằng lọc lại có kẻ biết quan trọng nghĩa khí, biết tôn quý cái đẹp của chữ nghĩa ta cảm ơn tấm lòng liên kết với nhau. Tác giả cố ý miêu tả bằng cách tương phản giữa tính cách cao quý của Huấn Cao với cái bẩn, bẩn thỉu của nhà tù, một hình ảnh thu nhỏ của xã hội thời gian.

Vẻ đẹp rực rỡ của Huấn Cao hiện lên trong đêm viết thư cho các thành viên quản lý. Viên quản lý và viên thơ trở lại nên nhỏ, bị động, khúm núm trước người tử tù.

Vì sao Nguyễn Tuân lại nói đây là một cảnh tượng xưa nay chưa tùng có?

Đây là cảnh tượng lạ, chưa từng có vì trò chơi chữ nghĩa là có phần đài không diễn ra trong thư phòng, thư viện, mà diễn lại thoát khỏi chướng ngại vật, bẩn thỉu, hôi hám.
Cảnh tượng lạ lùng chưa từng thấy là tù tên cho chữ nổi thì nổi bật lên uy nghi lộng lẫy, còn viên quản lý và thơ lại, những kẻ đại diện cho xã hội thì lại khúm núm chạy.

Điều đó cho thấy trong nhà tối ưu hóa, hiện thân cho cái ác, cái đánh bại đó, không phải cái ác, cái xấu trong hệ thống mà chính cái đẹp, cái dũng, cái thiện, cái cao cả làm chủ. Với cảnh cho chữ này, cái nhà vỡ tan, bởi vì không có kẻ phạm tội, không có quản lý và thơ lại, chỉ có người nghệ sĩ tài hoa đang sáng tạo ra cái đẹp trước đôi mắt chiêm ngưỡng Kính của những người liên kết, tất cả đều thấm ánh sáng trong sạch của cái đẹp, cái đẹp của thiên lương và khí phách.

@tonducanhkiet