Vị trí : Đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” nằm ở phần mở đầu tác phẩm( phần mở đầu của phần 1: Gặp gỡ và đính ước)

Hoàn cảnh sáng tác
Vào khoảng thời vua Minh Thế Tông (1522-1566), trong một gia đình viên ngoại họ Vương có ba người con là Thuý Kiều (trưởng nữ), Thuý Vân (thứ nữ) và Vương Quan (con trai út). Hai chị em Thuý Kiều và Thuý Vân thì "mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười", nhưng "so bề tài sắc" thì Thúy Kiều lại hơn hẳn cô em.

Chủ đề của bài "Chị em Thúy Kiều" là: Tác giả đã miêu tả bức chân dung tuyệt đẹp của chị em Thúy Vân, Thúy Kiều, đồng thời dự báo về số phận của mỗi nhân vật.

Gt chung - Mở đầu đoạn trích, tác giả Nguyễn Du đã giới thiệu được về tên gọi và vị trí của hai nhân vật: Đầu lòng hai ả tố nga/Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân.

Mt chung

Giới thiệu về tính cách “mai cốt cách, tuyết tinh thần” - hình ảnh “mai”, “tuyết” đều gợi tả những vẻ đẹp cao quý.

- “Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười” - tuy hai chị em mang những vẻ đẹp riêng nhưng đều vẹn toàn.

Gt khái quát đ2

- Câu thơ mở đầu: “Vân xem trang trọng khác vời” - gợi vẻ đẹp sang trọng, cao quý.

Mt cụ thể 

• “khuôn trăng đầy đặn” - gợi khuôn mặt đầy đặn, phúc hậu.
• “nét ngài nở nang”: gợi lông mày hơi đậm.

=> Vẻ đẹp phúc hậu, dịu dàng của Thúy Vân.

• “hoa cười ngọc thốt đoan trang”: gợi tả giọng nói, nụ cười e thẹn, nhẹ nhàng và mang nét đoan trang.
• “mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da” - vẻ đẹp của mái tóc, làn da cũng khiến thiên nhiên phải nhường nhịn.                        
• Dự báo số phận : Qua ngoại hình, Nguyễn Du muốn dự báo trước về cuộc đời của Thúy Vân sẽ bình yên, êm đềm.
• Thúy Kiều 
• Nhận xét chung: “Kiều càng sắc sảo mặn mà/So bề tài sắc lại là phần hơn”. Từ đó, gợi vẻ đẹp của Thúy Kiều nổi bật hơn so với Thúy Vân.
• Vẻ đẹp + tài năng 
  • “Làn thu thủy”: làn nước mùa thu, “nét xuân sơn”: nét núi mùa xuân - ý nói về vẻ đẹp của đôi mắt trong như làn nước mùa thu, đôi lông mày đẹp thanh thoát như nét núi mùa xuân.
  • Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh: vẻ đẹp của Kiều còn khiến thiên nhiên phải ghen tị “ghen” - “hờn”. Đó giống như một lời dự báo trước về cuộc đời đầy truân chuyên.( dự báo số phận )
  • “Nghiêng nước nghiêng thành” - vẻ đẹp tuyệt sắc của người phụ nữ có thể làm khuynh đảo đất nước.

  • Tài năng:

    • “Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”: sắc đẹp và tài năng đều khó có ai sánh nổi.
    • “Thông minh vốn sẵn tính trời”: một người phụ nữ thông minh, hiểu biết
    • “Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm”: am hiểu về âm nhạc, thơ ca                          

    • Tài sắc của Kiều dự cảm về số phận đầy sóng gió

      - Miêu tả Thuý Kiều, tác giả dùng những từ chỉ mức độ: ghen, hờn -> thiên nhiên phải ghen tị, hờn giận trước vẻ đẹp và tài năng, tâm hồn của Thúy Kiều, từ đó báo hiệu một cuộc đời nhiều gian nan, sóng gió.

      -> Nhan sắc và sự tài hoa của Thúy Kiều báo hiệu cho một dự cảm không lành, một số phận éo le, bất hạnh.

      => Số phận chung của người phụ nữ xưa phải chịu những tủi cực, khó khăn, sự bất công của xã hội. Cuộc đời của họ như tấm lụa đào phất phơ giữa chợ, như thân bèo trôi nổi vô định không biết trôi dạt về đâu.

    •  Đánh giá nghệ thuật

      • Sử dụng tài tình các tính từ miêu tả
      • Thủ pháp ước lệ tượng trưng: lấy từ chỉ thiên nhiên tả vẻ đẹp con người.
      • Sử dụng từ ngữ có tính chất tiên đoán số phận: thua, nhường, ghen, hờn
      • Nghệ thuật sử dụng ngôn từ độc đáo, đặc biệt là những từ có giá trị gợi tả cao.

      Các biện pháp so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, đối xứng, liệt kê...