Tranh của người Trung Quốc từ xưa đến nay đều độc đáo, muôn màu muôn vẻ. Tranh thủy mặc là một bức tranh mang đậm bản chất Trung Hoa. Tranh thủy mặc là một trong những loại hình hội họa độc đáo của người Trung Quốc." Thủy" là nước, "mặc" là mực nên tranh thủy mặc chủ yếu là mực mài ra pha với nước, rồi dùng bút lông vẽ lên giấy hoặc lụa nên về sắc thái chỉ có hai màu trắng đen.Tranh thủy mặc truyền thống Trung Quốc có mặt tại Việt Nam chúng ta đã từ nhiều thế kỷ qua. Có hai nguyên nhân chính. Một là do những đường giao lưu văn hóa hay của những người di dân mang theo. Hai là do những người Trung Quốc sống định cư lâu đời vẽ để lại. Tất cả trở thành nền văn hóa có nguồn gốc nước ngoài. Mọi thứ ngoại lai đó đã làm cho phong phú, đa dạng thêm nền văn hóa bản địa. Để bức tranh có điểm nhấn thu hút thì bố cục của tranh thủy mặc Trung Quốc cổ rất quan trọng, riêng đối với dòng tranh thủy mặc đẹp thì bố cục hết sức công phu, tỉ mỉ. Mức độ tụ nhiều ít của chủ cảnh và phối cảnh được phân bố rất khéo léo, thẩm mĩ, được phân bổ vị trí rất phù hợp giữ cho tổng quan của một bức tranh được cân bằng, không quá thưa, không quá dày, không quá tối và không quá sáng. Đường nét đậm nhạt hay khoảng trống cũng được sử dụng rất hài hòa, tạo cảm giác thanh tao, nhẹ nhàng bay bổng. Việc tạo bố cục xa gần, đậm hay nhạt làm cho bức họa có chiều sâu trong không gian, và nhấn mạnh cảm xúc của một họa sĩ. Khi trình bày một bài thơ viết dưới dạng thư pháp trên tranh đòi hỏi người họa sĩ phải cân nhắc rất cẩn thận. Khi nào thì nên đề thơ trong tranh? đó là khi bình diện hơi trống. Lạc khoản và triện ấn được sử dụng bố trí khéo léo sẽ làm cho bức tranh tăng thêm tính nghệ thuật. Tranh thủy mặc là sự kết hợp hài hòa của: thơ, thư, họa, ấn. Tác giả thường cân nhắc khi nào đề thơ bên cạnh, điểm xuyến thêm dòng thư pháp, đóng một dấu gây ấn tượng.Trong giới họa sĩ, người ta gọi: ‘‘thơ là hồn của họa, thư pháp là cốt của họa’’ ngụ ý rằng thơ là cả một linh hồn của một bức họa, còn thư pháp là khung xương của bức tranh.Một nét riêng độc đáo của tranh thủy mặc đó là không nhấn mạnh cảnh vật trong tranh có sát đúng với thực tế hay không mà chú trọng vào thủ pháp được sử dụng: nét vẽ khái quát, khuếch đại, vận dụng tư tưởng mà thổi hồn vào họa, nét cá tính riêng của họa sĩ, tình cảm và tâm trạng được thể hiện, bộc bạch trong bức tranh. Có rất nhiều bức tranh thủy mặc nổi tiếng như Ngắm Cảnh - Tô Đông Pha, Bên Sông - Dương Văn Thông, Làng Ven Sông - Dương Văn Thông, Trò Chuyện - Đường Bá Hổ, Thăm Bạn - Đường Dần,....Trải qua 5000 lịch sử, những bức tranh này vẫn là một kiệt tác tinh xảo của của cha ông. Tranh thủy mặc là nghệ thuật độc đáo của người Trung Hoa. Thật đúng khi tranh thủy mặc là quốc họa của Trung Hoa.