Vị trí câu thơ và xuất xứ bài thơ “tĩnh dạ tứ”

Được viết theo thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt gồm 4 câu thơ rất hàm xúc và ngắn gọn bài thơ là một bức trăng tĩnh lặng về đêm của một người con xa quê hương mong muốn được về với quê hương của mình. Câu thơ “ngẩng đầu nhìn trăng sáng cúi đầu nhớ cố hương” thuộc trong phần luận và kết của phần dịch nghĩa của bài thơ. “tĩnh dạ tứ” hay cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh được Lý Bạch sáng tác vào một đêm trăng thanh tĩnh khi ông rất nhớ quê nhà.

“Ngẩng đầu nhìn trăng sáng cúi đầu nhớ cố hương” có ý nghĩa như thế nào?

Có rất nhiều bản dịch thơ nhưng bản dịch thơ của tác giả Tương Như là chuẩn nhất và được đưa vào chương trình học của các bạn học sinh Việt Nam. Đọc cả bài thơ dưới đây để có thể hiểu thêm về tấm lòng của một người con xa quê hương các bạn nhé:

Nguyên tác

Tĩnh dạ tứ

Sàng tiền minh nguyệt quang

Nghi thị địa thượng sương

Cử đầu vọng minh nguyệt

Đê đầu tư cố hương

Dịch nghĩa:

Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh

Đầu giường trăng sáng soi,

Ngỡ là sương trên mặt đất.

Ngẩng đầu nhìn vầng trăng sáng,

Cúi đầu lại thấy nhớ quê nhà.

Dịch thơ:

Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh

Đầu giường ánh trăng rọi,

Ngỡ mặt đất phủ sương.

Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,

Cúi đầu nhớ cố hương.

Nếu như hai câu thơ đầu nói về thiên nhiên hữu tình có trăng và rượu làm bạn thì hai câu thơ sau lại nói về hình ảnh con người cụ thể là chính tác giả. Với việc sử dụng biện pháp tu từ đối lập: “ngẩng đầu” và “cúi đầu”, “nhìn- nhớ”, “trăng sáng-cố hương”. Hình ảnh trăng là một hình ảnh đặc biệt luôn đi vào trong các bài thơ Đường của các thi nhân xưa. Trăng dường như trở thành tri kỉ với mọi người. “cố hương” phải chăng là quê cũ của thi nhân. Ai cũng thế đi xa đều nhớ đến người thân, gia đình và nơi chôn rau cắt rốn của mình. Với ngôn từ gần gũi, bình dị, hàm súc cô đọng giàu chất biểu cảm câu thơ “ngẩng đầu nhìn trăng sáng cúi đầu nhớ cố hương” nói riêng và bài thơ “tĩnh dạ tứ” nói chung không chỉ vẽ nên bức tranh thiên nhiên thơ mộng mà còn thể hiện được nỗi lòng của một người con xa quê hương luôn hướng về quê hương nơi chôn rau cắt rốn của mình. Thật cảm phục  và thấu hiểu biết bao.

Sự nghiệp văn học của nhà thơ Lý BạchNhà thơ Lý Bạch

Lý Bạch được biết đến là nhà thơ nổi tiếng thời Đường. Ông sinh năm 701 và mất năm 762 tự là Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ. Lý Bạch được biết đến là nhà thơ với phong cách thơ lãng mạn nổi tiếng nhất thời Trung Hoa nói chung. Ông được xem là một thiên tài về thơ ca ở thời hưng  thịnh của thơ  Đường. Ông và người bạn tri kỷ của mình là Đỗ Phủ luôn có những bài thơ viết về nỗi nhớ quê hương da diết và muôn mượn hình ảnh ánh trăng và men rượu để nguôi đi nỗi nhớ quê hương của mình. Hồn thơ ông phóng khoáng và luôn bảo vệ lợi ích cho những người dân nghèo khổ và quê hương của ông. Ông là một nhà thơ tài năng và để lại cho đời một khối lượng lớn các bài thơ và tập thơ đồ sộ như: hành lộ nan, một mình uống rượu dưới trăng, thanh bình điệu kỳ 1… tiêu biểu nhất vẫn là bài thơ “tĩnh dạ tứ” với câu thơ “ngẩng đầu nhìn trăng sáng cúi đầu nhớ cố hương”.

Kết luận

Vậy câu thơ “ngẩng đầu nhìn trăng sáng cúi đầu nhớ cố hương” nằm trong bài thơ “tĩnh dạ tứ” của nhà thơ Lý Bạch. Với những vần thơ hồn hậu phóng khoáng cùng những tình cảm tha thiết chân thành mà nhà thơ muốn gửi gắm trong từng câu chữ. Câu thơ “ngẩng đầu nhìn trăng sáng cúi đầu nhớ cố hương” nói riêng cùng bài thơ “tĩnh dạ tứ” nói chung và nhà thơ Lý Bạch sẽ còn mãi với bạn đọc Việt Nam và cả những bạn đọc nước ngoài. Hy vọng những tác phẩm khác của Lý Bạch cũng được sự đón nhận và đọc của các bạn yêu thơ Đường. Bài thơ “tĩnh dạ tứ” có lẽ được coi là bài thơ thành công nhất của ông trong sự nghiệp sáng tác thơ của mình bởi thế bài thơ được đưa vào chương trình học của học sinh Việt Nam như một bài học rèn về lối sống yêu quê hương và hãy trân trọng nơi chôn rau cắt rốn của mình khi đã trưởng thành.