ᴄáɪ ᴄʜếᴛ ᴄủᴀ ɴʜâɴ ᴠậᴛ ʟãᴏ ʜạᴄ ᴛʀᴏɴɢ ᴛʀᴜʏệɴ ɴɢắɴ ᴄùɴɢ ᴛêɴ ᴄủᴀ ɴʜà ᴠăɴ ɴᴀᴍ ᴄᴀᴏ đã để ʟạɪ ᴄʜᴏ ɴɢườɪ đọᴄ ᴍộᴛ ɴɪềᴍ ᴛʜươɴɢ ᴄảᴍ sâᴜ sắᴄ. ʟãᴏ xɪɴ ʙɪɴʜ ᴛư íᴛ ʙả ᴄʜó ᴠớɪ ʟý ᴅᴏ ʙắᴛ ᴄʜó ɴʜà ᴋʜáᴄ – ᴍộᴛ ʟý ᴅᴏ ʟàᴍ ʙɪɴʜ ᴛư ɴɢʜĩ ʟãᴏ ɢɪả ʙộ ʜɪềɴ ʟàɴʜ ɴʜư ᴛʜế ɴʜưɴɢ ᴄũɴɢ ɢʜê ʀᴀ ᴘʜếᴛ, ᴍộᴛ ʟý ᴅᴏ ʟàᴍ ôɴɢ ɢɪáᴏ ʜɪểᴜ ʟầᴍ ʟãᴏ, ʜɪểᴜ ʟầᴍ ᴍộᴛ ᴄᴏɴ ɴɢườɪ đã “ᴋʜóᴄ ᴠì ᴛʀóᴛ ʟừᴀ ᴄᴏɴ ᴄʜó, ᴍộᴛ ᴄᴏɴ ɴɢườɪ ɴʜịɴ ăɴ để ᴄó ᴛɪềɴ ʟàᴍ ᴍᴀ”. ᴠậʏ ɴʜưɴɢ ʜóᴀ ʀᴀ, ʟãᴏ ăɴ ʙả ᴄʜó để ᴛự ᴛử. ʟãᴏ đã ᴄʜọɴ ᴄáɪ ᴄʜếᴛ ᴛʀᴏɴɢ ᴄòɴ ʜơɴ sốɴɢ ᴋʜổ, sốɴɢ ɴʜụᴄ ᴋʜɪ ʙị ᴅồɴ ᴠàᴏ đườɴɢ ᴄùɴɢ. ʟãᴏ ᴄʜếᴛ ᴠậᴛ ᴠã, ǫᴜằɴ ǫᴜạɪ ᴛʀᴏɴɢ đᴀᴜ đớɴ để ᴄʜᴜộᴄ ᴛộɪ ᴠớɪ ᴄậᴜ ᴠàɴɢ: “ᴠậᴛ ᴠã ở ᴛʀêɴ ɢɪườɴɢ,đầᴜ ᴛóᴄ ʀũ ʀượɪ, ǫᴜầɴ áᴏ xộᴄ xệᴄʜ, ʜᴀɪ ᴍắᴛ ʟᴏɴɢ sòɴɢ sọᴄ…ᴄʜốᴄ ᴄʜốᴄ ʟạɪ ʙị ɢɪậᴛ ᴍạɴʜ ᴍộᴛ ᴄáɪ, ɢɪậᴛ ɴẩʏ ʟêɴ”. ᴄʜỉ ᴄó ʙằɴɢ ᴄáᴄʜ ɴàʏ ʟãᴏ ᴍớɪ ᴋʜỏɪ ᴘʜạᴍ ᴠàᴏ ᴍảɴʜ đấᴛ ᴛʜɪêɴɢ ᴅàɴʜ ᴄʜᴏ ᴄᴏɴ ᴍìɴʜ, ᴍớɪ ᴄó ᴛʜể ᴄʜấᴍ ᴅứᴛ ᴋɪếᴘ sốɴɢ ᴍòɴ ʟᴀʏ ʟắᴛ, ʜéᴏ úᴀ. ᴄáɪ ᴄʜếᴛ ᴄủᴀ ʟãᴏ ʜạᴄ ᴋʜɪếɴ ᴛᴀ đᴀᴜ đớɴ ɴʜậɴ ʀᴀ ᴍộᴛ ᴛìɴʜ ᴘʜụ ᴛử ᴛʜɪêɴɢ ʟɪêɴɢ, ᴛʜăᴍ ᴛʜẳᴍ. ʟãᴏ ᴄʜếᴛ để ᴄấʏ ᴄáɪ sốɴɢ ᴄʜᴏ đứᴀ ᴄᴏɴ ᴛʀᴀɪ đᴀɴɢ đɪ ᴘʜᴜ đồɴ đɪềɴ ʙɪềɴ ʙɪệᴛ,ᴠì ʟãᴏ sốɴɢ ɴɢàʏ ɴàᴏ ᴛứᴄ ʟà ăɴ ᴠàᴏ ᴛɪềɴ, ᴠàᴏ đườɴɢ sốɴɢ ᴄủᴀ ᴄᴏɴ ɴɢàʏ ấʏ. xưᴀ ɴᴀʏ, ᴋʜôɴɢ íᴛ ɴɢườɪ ᴄʜᴀ ɴɢườɪ ᴍẹ ʜɪ sɪɴʜ ᴄơᴍ ăɴ, áᴏ ᴍặᴄ ᴠì ᴄᴏɴ, ʜɪ sɪɴʜ ᴍộᴛ ᴘʜầɴ ᴛʜâɴ ᴛʜể ᴠì ᴄᴏɴ ɴʜưɴɢ ʜɪ sɪɴʜ ᴄả ᴍạɴɢ sốɴɢ ᴄủᴀ ᴍìɴʜ ɴʜư ʟãᴏ ʜạᴄ ʟạɪ ʟà ᴍộᴛ ᴛʀườɴɢ ʜợᴘ ʜɪếᴍ ᴛʜấʏ.ʟãᴏ ʜạᴄ ᴄó ᴍộᴛ ᴛấᴍ ʟòɴɢ ᴛʜậᴛ đáɴɢ ᴛʀâɴ ᴛʀọɴɢ: ʟòɴɢ ᴛự ᴛʀọɴɢ ᴄủᴀ ᴍộᴛ ʟãᴏ ɴôɴɢ ɴɢʜèᴏ ɴʜưɴɢ ᴛʀᴏɴɢ sạᴄʜ. ᴄáɪ ᴄʜếᴛ ᴄủᴀ ʟãᴏ đã ɴóɪ ʟêɴ ᴛìɴʜ ᴄảɴʜ ᴠá số ᴘʜậɴ ᴄủᴀ ɴɢườɪ ɴôɴɢ ᴅâɴ ᴛʀướᴄ ᴄáᴄʜ ᴍạɴɢ ᴛʜáɴɢ ᴛáᴍ: đóɪ ᴋʜổ, ʙế ᴛắᴄ, ᴄùɴɢ đườɴɢ,… Đồɴɢ ᴛʜờɪ, ᴄũɴɢ ᴄó ý ɴɢʜĩᴀ ᴛố ᴄáᴏ ʜɪệɴ ᴛʜựᴄ xã ʜộɪ ᴛʜựᴄ ᴅâɴ ɴửᴀ ᴘʜᴏɴɢ ᴋɪếɴ đẩʏ ɴɢườɪ ɴôɴɢ ᴅâɴ ɴɢʜèᴏ ᴠàᴏ ᴄᴜộᴄ sốɴɢ ᴛăᴍ ᴛốɪ, ᴛàɴ ᴛệ. ǫᴜả ᴛʜựᴄ, ᴄáɪ ᴄʜếᴛ ᴄủᴀ ʟãᴏ ʜạᴄ ɢóᴘ ᴘʜầɴ ʟàᴍ ɴêɴ ᴛʜàɴʜ ᴄôɴɢ ᴠề ɢɪá ᴛʀị ʜɪệɴ ᴛʜựᴄ ᴠà ɴʜâɴ đạᴏ ᴄủᴀ ᴛáᴄ ᴘʜẩᴍ.

         Lão Hạc – người nông dân nghèo có số phận bất hạnh trong truyện ngắn cùng tên, cái chết của ông đã để lại trong lòng bạn đọc một niềm cảm thương sâu sắc. Sau trận ốm kéo dài, sức khoẻ lão yếu đi trông thấy, tinh thần ngày càng kiệt quệ. Tình cảnh vốn nghèo nàn nay lại bần cùng hơn khiến lão ngậm nỗi chua xót đầy đau đớn, cắn răng cầm nước mắt lừa bán đi cậu Vàng, một người bạn trung thành bên lão trong những ngày tháng quạnh hiu, chú chó được lão hết mực yêu thương, chăm sóc. Sau đó, lão phải sống trong nỗi dằn vặt, tự oán trách bản thân, nỗi cô đơn ngập tràn vì nhẫn tâm bán đi người bạn một thời gắn bó. Lão chẳng buồn mà sống tiếp những ngày còn lại trong sự túng quẫn, tuyệt vọng, thổ thẹn và nỗi khổ tâm chẳng thể nào thấu tỏ khi bị cái nghèo đói đày đoạ, để rồi tiêu đi những đồng bạc mà bản thân chắt chiêu hay mảnh vườn chính lão hết mực vun vén để lại cho đứa con trai dại khờ. Lão quyết định tự kết thúc cuộc đời mình bằng liều bả chó xin từ Binh Tư, vô tình đã khiến các nhân vật khác và cả bạn đọc hiện hữu những ý nghĩ sai lệch về lão. Nhưng cuối cùng sự thật đã được làm sáng tỏ, lão đã ra đi trong chính căn nhà của mình, một cái chết thương tâm, đau đớn. Cái chết đường đột ấy tuy dữ dội nhưng đã giải thoát cho tâm hồn một con người đã phải hứng chịu quá nhiều nỗi khổ, thương đau, chấm dứt kiếp sống mòn mỏi, lay lắt. Cái chết ấy như một lời xin lỗi chân thành mà lão dành cho cậu Vàng, đến tận lúc nhắm mắt xuôi tay, trong thâm tâm vẫn ân hận và nhục nhã trước hành động mà lão cho là “ khốn nạn ”, về nỗi day dứt khôn nguôi khi đã trót lừa một con chó. Lão đã chết vì một tấm lòng tự trọng quá đỗi cao thượng, bản thân thà chết chứ không chịu nhận sự giúp đỡ của bất kì ai, đến mức ” hách dịch ” mà làm tổn thương họ. Lão đã chết vì một tình thương vô bờ dành cho con trai, lão chết đi để nhường lại cho con những gì tốt đẹp nhất, cho con một tương lai rộng mở hơn. Lão đã chết để vẹn nguyên tấm lòng trong sạch của lão ! Lão đã chết vì đức tính quá đỗi thiện lương ! Cái chết của một người cha thương con, người chủ thương chó đã tôn vinh phẩm chất sáng ngời về một người nông dân tuy đói nghèo nhưng ẩn chứa bên trong là phẩm chất quý giá tiềm tàng, đức hi sinh cao cả. Cái chết bi thảm của Lão Hạc phần nào nói lên tình cảnh thương tâm của người nông dân trong xã hội đương thời, là tiếng nói đanh thép tố cáo sự thối nát của chính quyền nửa thực dân phong kiến, đã chèn ép người nông dân thuở ấy vào bước đường cùng không lối thoát, vào cuộc sống tăm tối, thảm thương. Cái chết ấy đã góp phần làm nên thành công to lớn trong trong việc truyền tải những giá trị hiện thực, nhân đạo sâu sắc trong tác phẩm đến bạn đọc mọi thời kì.