“Truyện Lục Vân Tiên” là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nguyễn Đình Chiểu. Tác phẩm không chỉ thành công khi xây dựng được nội dung sâu sắc mà còn ở cách xây dựng chân dung nhân vật. Bên cạnh Lục Vân Tiên - nhân vật trung tâm, thì hình ảnh của Kiều Nguyệt Nga cũng được nhà thơ khắc họa một cách sinh động, đặc biệt trong đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga”.

Kiều Nguyệt Nga vốn là con gái của quan chi phủ ở miền Hà Khê. Khi nhận được thư của cha gọi đến để bàn tính chuyện hôn ước - đạo làm con không thể cãi lời cha mẹ nên liền lập tức lên đường. Trên đường đi thì xe gặp phải cảnh bọn cướp Phong Lai đang hoành hành. Nhưng nhờ có sự giúp đỡ của Lục Vân Tiên mà thoát nạn.

Những hành động của Kiều Nguyệt Nga sau đó bộc lộ nàng là một con người đoan trang, dịu dàng:

Thưa rằng: “Tôi thiệt người ngay,
Sa cơ nên mới lầm tay hung đồ.
Trong xe chật hẹp khôn phô,
Cúi đầu trăm lạy, cứu cô tôi cùng.”

Kiều Nguyệt Nga để cho người tì tiết của mình lên tiếng kể sự tình trước. “Thưa rằng” là cách nói chuẩn mực, tôn trọng người đối diện. Cũng như khẳng định rõ: “Tôi thiệt người ngay/Sa cơ nên mới lầm tay hung đồ”. Khi chứng kiến cảnh Lục Vân Tiên “tả xung hữu đột” để cứu mình thì muốn “cúi đầu trăm lạy” để bày tỏ lòng biết ơn. Đâu là hành động được xem như phải đạo của người đang chịu ơn. Kiều Nguyệt Nga còn vô cùng tinh tế khi đề tì tiết của mình lên tiếng trước, còn bản thân thì ở bên cạnh quan sát Lục Vân Tiên.

Sau khi nghe Lục Vân Tiên khẳng định đã dẹp tan lũ cướp, thấy được thái độ của Lục Vân Tiên. Kiều Nguyệt Nga biết người cứu mình là một nam tử hán, nàng mới lên tiếng kể rõ sự tình:

Thưa rằng: “Tôi Kiều Nguyệt Nga,
Con này tì tất tên là Kim Liên.
Quê nhà ở quận Tây Xuyên,
Cha làm tri phủ ở miền Hà Khê.
Sai quân đem bức thư về,
Rước tôi qua đó định bề nghi gia.
Làm con đâu dám cãi cha,
Ví dầu ngàn dặm đàng xa cũng đành!

Có thể thấy, Kiều Nguyệt Nga là một người con có hiếu, dù “ngàn dặm” xa xôi cũng cùng không quản ngại.

Trước ơn cứu mạng của Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga cũng bày tỏ mong muốn được đền ơn:

Trước xe quân tử tạm ngồi,
Xin cho tiện thiếp lạy rồi sẽ thưa:
Chút tôi liễu yếu đào thơ,
Giữa đường lâm phải bụi dơ đã phần.
Hà Khê qua đó cũng gần,
Xin theo cùng thiếp đền ơn cho chàng.

Hành động “lạy rồi sẽ thưa” thể sự được tấm lòng chân thành, sâu sắc của nàng. Là một tiểu thư khuê các, Nguyệt Nga đã tự xưng là “tiện thiếp” đã cho thấy hình ảnh một con người chuẩn mực cũng như sự khiêm nhường, từ tốn của nàng. Kiều Nguyệt Nga còn bộc lộ mong muốn Lục Vân Tiên đi cùng mình đến gặp cha để đền tạ công ơn. Đó là tấm lòng của một con người biết trước biết sau.

Tóm lại, Nguyễn Đình Chiểu đã xây dựng được hình ảnh Kiều Nguyệt Nga hiện lên mang những vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam: hiền hậu, nết na và ân tình.