Hôm nay, con muốn nói về sự so sánh. Nếu như trong trường học, so sánh làmột thủ pháp đưa chủ thể- cái được so sánh bật rõ giá trị của mình, thậm chí làđề cao những giá trị ấy thì trong trường đời, so sánh ngày càng vượt xa ý nghĩatích cực ban đầu của nó, nếu như con không muốn nói nó đang đi ngược lạihoàn toàn. Bài ca “Con nhà người ta” mà ba mẹ, gia đình, xã hội dành chochúng con đang là một áp lực rất lớn, tạo nên những ảnh hưởng trái chiềukhông chỉ cho chúng con mà còn cho nhiều đối tượng khác nữa.Vì sao con nói như vậy?Con đi từ những nguyên cớ sâu xa nhất để giải thích cho nhận định đó. Conmuốn nhắc đến chủ thể “con” ở đây được mở rộng ra từ tư cách là một đứa trẻtrong gia đình cho đến một học sinh, sinh viên trong nhà trường và sau cùng, làmột công dân của một đất nước. Bởi lẽ, từ “con” được mở rộng tỉ lệ thuận vớiviệc mọi người dùng bài ca “con nhà người ta” ngày càng mở rộng hơn, trongnhiều không gian, bối cảnh hơn. Chẳng có một lời buộc tội hay khiển trách gìkhi con suy nghĩ nhiều về chủ đề ấy. Vì con biết, tất cả mọi người so sánhchúng con với một đối tượng khác cũng chỉ vì mục đích tốt đẹp. Mọi ngườimong chúng con phải nỗ lực cố gắng nhiều hơn nữa, không ỷ lại để thành cônghơn nữa, mong chúng con nhận thấy niềm tin, hi vọng của mọi người dành chochúng con là vô bờ, vô tận.Nhưng, một khi bị so sánh với cường độ quá nhiều, quá mạnh, chúng con nhưmuốn buông xuôi và không còn động lực để cố gắng!Ai cũng có lòng tự trọng và cái tôi của riêng mình. Cộng hưởng với việc nỗ lựcphấn đấu suốt cả một hành trình nhưng vẫn bị đem ra so sánh với con nhàngười ta sẽ dẫn đến biết bao cảm xúc tiêu cực trong chính bản thân họ. Nỗibuồn, sự tự ti, mặc cảm, thấy mình kém cỏi là điều dễ dàng xuất hiện trong tâmlí mỗi người. So sánh quá nhiều làm mỗi người dần không nhận ra giá trị củamình, không chủ động nắm bắt nhứng cơ hội và không thể phát huy hết khảnăng nội tại của bản thân. “Con nhà người ta” không thể tránh trường hợp chỉlà được “tô vẽ”, “xây dựng” nên. Và điều chắc chắn là con người sẽ mãi khôngthể vươn tới hình tượng quá hoàn hảo như thế. Đôi khi, con người vì sợ việcphải so sánh quá nhiều với người khác mà dần trở thành cái bóng, cố trở thànhbản sao của hình tượng “con nhà người ta”. Còn đâu là giá trị riêng của mỗingười nữa. Và con muốn nói với ba mẹ, gia đình, thầy cô rằng: rồi sẽ có trườnghợp con người ta tìm mọi cách để đạt được điều mà mọi người mong muốn, bấtchấp mọi thủ đoạn. Vì lẽ gì?Con muốn nhìn ảnh hưởng tiêu cực không chỉ đối với bản thân người bị sosánh mà còn với cả người được lấy làm hình mẫu so sánh và người thực hiệnviệc so sánh. Khi bị đem ra làm chuẩn mực cho người khác nhiều lần, chắcchắn con cũng sẽ mệt mỏi, áp lực vì luôn phải giữ vững và vượt qua cái hìnhtượng mà mọi người đang xây dựng cho con. Hay có đôi lúc con sinh tâm lí tựkiêu, cho mình hơn người. Lại có đôi khi, con buộc phải nhận những thái độganh ghét, bất mãn của các bạn bị đem ra so sánh với con. Vô tình, việc tácđộng đến người phía bên kia “cái cân” lại cũng tác động nhiều đến con ở khíacạnh tiêu cực. Là cha mẹ, gia đình, thầy cô cũng dễ có mối quan hệ xấu đi chúng con- chủ thể được so sánh. Con đã thấy nhiều bạn khiển trách, căm ghétba mẹ mình: “Vì sao không nhận thấy sự nỗ lực của con mà luôn luôn so sánhcon với người khác?” Rất nhiều mối quan hệ trở nên xấu đi!Khi mang quá nhiều tảng đá nặng trên vai: là sự kì vọng quá lớn của mọi người,là thái độ tự trách bản thân kém cỏi, là sự buồn chán, là hình tượng con nhàngười ta mình cần đạt được, …, nó làm chúng con sụp đổ! Buông xuôi. Lúcnày, ai là người chịu thiệt? Là chính con, người đánh mất giá trị nơi mình. Làba mẹ, gia đình, thầy cô, người buồn bã, thất vọng vì không dạy dỗ con thànhngười tốt. Là xã hội, người gánh thêm một gánh nặng vì một người trẻ khôngcó ý chí cầu tiến, không giúp ích cho xã hội mà có thể còn “ăn bám”, phạmpháp,…Mọi người so sánh khi chúng con thất bại, không làm được điều gì đó. Nhưngtại sao cả khi chúng con đạt được và thành công rồi, bài ca ấy vẫn được đem ra?“Lòng tham con người là vô đáy”- Đó là triết lí đôi khi quá tàn nhẫn. Con hiểu,con người sống luôn cần sự phát triển và vươn lên, không được tự thỏa mãn,kiêu căng vì chút thành tích cá nhân. Vậy thì, suy cho cùng, mục đích của bàica “Con nhà người ta” không phải không tốt. Nó không sai. Có lẽ, chúng ta saiở cách thể hiện.Có một video ghi lại cảnh một đứa trẻ Nhật Bản thất bại bốn lần môn nhảy sàothể dục. Cô giáo vẫn kiên nhẫn cho em thêm một cơ hội nữa, bạn bè đứng haibên vẫn không ngừng hò reo cổ vũ em. Và em đã nhảy qua thành công ở lầnthứ năm sau cái ôm chân thành, lời khuyến khích của các bạn. Những đứa trẻấy mới chỉ học mẫu giáo! Cô gái bật khóc vì thấy nghị lực con người sao kiêncường quá, vì biết sức mạnh của bản thân đến từ những người xung quanh, từnhững người yêu thương ta nhất. Cách truyền “lửa”, động viên khuyến khíchcủa nhiều người Việt liệu có thành công như vậy? Và nếu như, mọi người thayđổi thái độ khi ca “bài ca” ấy: không còn bực tức, khiển trách, không hài lòngmà chính là sự đồng cảm, thấu hiểu, hi vọng, tin tưởng chúng con, thì, có lẽ“Con nhà người ta” không trở thành một nỗi ám ảnh. Nếu như, mọi người thaycâu “Con phải…” bằng “Con có thể…”, thì, chắc chắn, mọi chuyện sẽ nhẹnhàng và đầy hứng khởi hơn.Có bao giờ, các Người so sánh chúng con với người khác còn vì để được ngườiđời tung hô, hay để viết tiếp ước mơ các Người còn dang dở,…?Một khi hiểu được nỗi lòng các Người, chúng con sẽ không thấy hờn trách.Một khi hiểu được nỗi lòng chúng con, các Người sẽ không đặt áp lực lớn mộtcách vô tình qua câu “Con nhà người ta”