Bài thơ " Khi con tu hú" sáng tác tháng 7 năm 1939, khi nhà thơ trên bước đường hoạt động cách mạng bị địch bắt giam tại lao Thừa Thiên - Huế ( Tố Hữu bị địch bắt tháng 4-1939 - khi nhà thơ mới 19 tuổi ).Trong xà lim, Tố Hữu nghe vọng vào tiếng chim tu hú. Tiếng chim gọi bầy như nhắc nhở anh rằng thời gian đã vào hè. Trong tù, người tù mất đi cái ko gian bao la thoáng đãng chỉ còn lại không gian chật hẹp với 4 bức tường ngột ngạt. T/giả khao khát được tiếp xúc với con người ngoài đời, với không gian nhiều vẻ ở bên ngoài.
Tiềng chim tu hú gọi bầy gợi nhớ trong anh những mùa hè đẹp đẽ và đầy sức sống với bao màu sắc, âm thanh
"Khi con tu hú" là tiếng gọi của tự do, của niềm khao khát cuộc sống, tiếng gọi thôi thúc niềm tranh đấu khôn khuây trong lòng người tù cách mạng.