5, Khi chữa bệnh cho Trịnh Cán, tác giả đã phân vân giữa hai thái độ.

Một là chỉ kê một đơn thuốc có tác dụng hòa hoãn, để cho không có kết quả ngay, giúp cho bản thân thầy thuốc Lê Hữu Trác không bị vướng vào vòng danh lợi chật hẹp.

Hai là lương tâm y đức của thầy thuốc Lê Hữu Trác không cho phép bản thân thầy thuốc tài giỏi này làm như vậy, cùng với đó là bổn phận trung thành do chịu ơn đất nước không cho phép bản thân thầy thuốc làm như thái độ thứ nhất.

Cuối cùng, thầy thuốc Lê Hữu Trác đã lựa chọn thái độ chữa bệnh thứ hai, tận tình chữa bệnh cho Thái Tử Trịnh Cán, sống đúng với lương tâm, y đức, phẩm chất đức độ của một người thầy thuốc chuẩn mực.

Câu 5:

Nói về bệnh trạng của thế tử, tác giả nhận xét: "Vì thế tử ở trong chốn màn che trướng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm nên tạng phủ yếu đi".

   Tác giả tỏ ra dửng dưng trước những quyến rũ vật chất , đồng thời có những biểu hiện chứng tỏ thái độ không đồng tình với cuộc sống tuy quá no đủ và tiện nghi nhưng lại thiếu khí trời và không khí tự do.

- Tâm trạng và cảm nghĩ của Lê Hữu Trác khi chữa bệnh cho thế tử còn diễn biến phức tạp hơn. Thăm bệnh xong, người thầy thuốc đã hiểu được rõ nguyên nhân căn bệnh của thái tử. Ông đưa ra những luận giải rất hợp lí, có cách chữa trị riêng. Nhưng trong lúc ấy, ông lại lo nếu chữa bệnh hiệu quả ngay sẽ được chúa tin dùng, lúc đó lại bị trói buộc bởi vòng danh lợi. Thoáng nghĩ đến việc kê một đom thuốc vô thướng, vô phạt nhưng rồi ông lại quên ý nghĩ đó ngay. Việc làm ấy trái với y đức, trái với lương tâm ông và thậm chí phụ lòng trung của tổ tiên. Hai suy nghĩ đó giằng co, xung đột với nhau. Cuối cùng ông đã chọn theo lương tâm, phẩm chất của người thầy thuốc. Ông thẳng thắn đưa ra bài thuốc của mình - một bài thuốc trái với ý của nhiều người khiến quan Chánh đường thậm chí có ý đắn đo.