Câu 3:

 Thông quan nhân vật lão Hạc, mỗi người chúng ta lại rút ra cho bản thân những bài học rất riêng. Đó là bài học về việc gìn giữ lòng tự trọng. Chỉ khi có lòng tự trọng, con người mới có thể bảo vệ phẩm giá, nhân phẩm của mình. Bên cạnh đó, trong cuộc sống, cái chết chưa chắc đã là kết thúc. Chết đi có thể đau khổ đấy nhưng sẽ mang lại nhiều điều lớn lao và sẽ làm cuộc đời này thêm đẹp, thêm ý nghĩa hơn.

Câu 4:

Cái chết của lão Hạc xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Nguyên nhân trực tiếp khiến lão chết chính vì lão đã ăn bả chó. Bả chó làm lão quằn quại, đau khổ những giây phút cuối đời và mỗi lúc một thêm tuyệt vọng, chán chường. Sâu xa hơn, lão chết chính vì muốn gìn giữ số tiền lão để lại cho con. Lão có tình yêu thương con sâu sắc vượt lên trên cả việc bảo vệ tính mạng của bản thân mình. Lão đã dùng sự hi sinh của mình để cho con trai một tương lai đủ đầy hơn trong khả năng của bản thân. Cái chết đau đớn còn nhằm vì muốn tạ lỗi với chú chó Vàng tội nghiệp. Cậu Vàng đã bị lão lừa, đã bị bán đi trong đau xót. Lão chỉ đang muốn chuộc lại lỗi lầm của bản thân để có thể xứng đáng với sự tin tưởng của cậu Vàng. Nhưng xã hội với nhiều bất công, đau khổ cung chính là thứ đã đẩy lão Hạc vào con đường của sự tuyệt vọng. Lão chỉ có thể chết thì danh dự ấy mới bảo toàn và lão mới có thể sống, làm người, làn người lương thiện.