MB ( Không mở rộng ) 

Ngày xửa ngày xưa ,ở Nam Mẫu thuộc tỉnh Bắc Cạn , nhân dân ở đó mở ngày hội cúng Phật rất nhộn nhịp và đông vui . Lễ hội này được mở nhằm cúng Phật để bày tỏ lòng biết ơn và cầu phúc trong cuộc sống . Một hôm , không biết từ đâu đến xuất hiện một bà lão ăn xin . Bà ta trông gầy gò , xanh xao , bẩn thỉu và xung quanh toàn mùi hôi hám . Bà vừa đi vừa than mấy tiếng : " Đói lắm các ông các bà ơi ! " . Nhưng chẳng ai thèm nghe tiếng kêu than đáng thương của bà và chỉ tìm cách càng xa lánh càng tốt . 

KB ( Không mở rộng ) : Chỗ đất bị sụt ấy bấy giờ được nhân dân gọi là hồ Ba Bể . Còn nền nhà của hai mẹ con nghèo nhưng nhân hậu hóa thành một hòn đảo nhỏ trong hồ được tôn là gò Bà Góa .

MB ( Mở rộng ) : Ai đi qua Nam Mẫu mà vào Bắc Cạn chắc hẳn không thể quên được sự tích hồ Ba Bể . Sự tích ấy không chỉ nhằm tôn vinh những phẩm chất cao quý của người nhân dân đói nghèo ngày xưa mà còn thể hiện tinh thần tương thân tương ái . Ngày xưa , nhân dân ở đó mở ngày hội cúng Phật nhằm bày tỏ lòng lòng biết ơn và cầu phúc trong cuộc sống . Một hôm , không biết từ đâu đến xuất hiện một bà lão ăn xin . Bà ta trông gầy gò , xanh xao , bẩn thỉu và xung quanh toàn mùi hôi hám nên ai cũng muốn ghét và xa lánh .

KB ( Mở rộng ) : Chỗ đất bị sụt ấy được người dân gọi là hồ Ba Bể . Nó được gọi vậy không chỉ nhằm tôn kính sự nhân hậu , tốt bụng của hai mẹ con nhà nghèo mà còn tôn vinh lên truyền thống " lá lành đùm lá rách " của nhân dân ta ngày xưa . Còn nền nhà của hai mẹ con được hóa thành một hòn đảo nhỏ trong hồ được tôn là gò Bà Góa nhằm tôn vinh sự hiếu khách , tôn trọng người khác của họ .

Ngày xửa ngày xưa, ở xã Nam Mẫu thuộc tỉnh Bắc Kạn có phong tục mở hội cầu Phật vào dịp đầu năm. Dân làng ăn mặc đẹp đẽ, nô nức lên chùa thắp hương, khấn vái, mong được nhiều điều may mắn.

Một hôm, bỗng có một bà lão ăn xin từ đâu tới. Trông bà già thật gớm ghiếc. Thân hình bà gầy gò, lở loét, quần áo bẩn thỉu bốc mùi hôi thối. Vừa đi bà vừa thều thào xin ăn: “Tôi đói quá! Mong các ông các bà nhón tay làm phúc!”. Mọi người sợ hãi, xua đuổi bà ra khỏi đám đông.

Bà lão lê bước tới ngã ba thì gặp hai mẹ con cậu bé đi chợ về. Thấy bà lão ăn xin tội nghiệp, người mẹ đưa về nhà, lấy cơm cho ăn rồi mời nghỉ lại qua đêm.

Đến khuya, hai mẹ con nhìn ra chỗ bà già nằm thì thấy sáng rực lên. Một con giao long khổng lồ đầu gác lên xà nhà, đuôi thò xuống đất. Hai mẹ con kinh hãi rụng rời, đành nhắm mắt, nín thở, nằm im phó mặc cho số phận.

Sáng ra, họ chẳng thấy con giao long đâu cả. Trên chõng, vẫn là bà cụ ăn mày ốm yếu, lở loét. Bà cụ đang chuẩn bị ra đi, vẫy người mẹ lại gần, bà bảo rằng vùng này sắp có lụt lớn và đưa cho một gói tro bếp dặn đem rắc quanh nhà. Nghe vậy, người mẹ lo lắng hỏi làm thế nào để cứu người bị nạn. Bà cụ nhặt hạt thóc, cắn vỡ ra rồi đưa hai mảnh vỏ trấu và dặn dùng nó để làm việc thiện. Vụt một cái, bà cụ biến mất. Hai mẹ con bàng hoàng khôn xiết. Người mẹ mang chuyện kể cho dân làng nghe nhưng chẳng ai tin cả.

Quả nhiên, tối hôm đó, lúc mọi người đang sì sụp lễ bái thì một cột nước dưới đất phụt mạnh lên. Nước phun đến đâu, đất lở đến đấy. Dân làng kinh hoàng, chen nhau chạy tháo thân. Bỗng một tiếng ầm rung chuyển mặt đất, nhà cửa và muôn vật trong phút chốc chìm sâu trong biển nước.

Riêng ngôi nhà nhỏ của hai mẹ con tốt bụng vẫn khô ráo, nguyên vẹn và nền nhà mỗi lúc một cao lên. Người mẹ xót xa trước thảm cảnh, sực nhớ lời bà lão dặn, liền thả hai mảnh vỏ trấu xuống nước. Kì lạ thay, chúng biến thành hai chiếc thuyền. Thế là mặc gió lớn, mưa to, hai mẹ con ra sức cứu người bị nạn. Khi nước rút, chỗ đất bị sụp xuống biến thành hồ Ba Bể, còn nền nhà của hai mẹ con thành chiếc gò nổi giữa hổ, người ta gọi là gò Bà Goá.