Một con người có hành động mạnh mẽ và quyết đoán: từ đầu đến cuối đoạn trích , Nguyễn Huệ luôn luôn là người hành động một cách xông xáo mạnh mẽ, nhanh gọn, có chủ đích và rất quả quyết. nghe tin giặc đã chiếm thành Thăng Long, mất cả một vùng đất đai roongjmaf ông không hề nao núng, “ định thân chinh cầm quân đi ngay”. Rồi trong vòng chỉ một tháng, Nguyễn Huệ đã làm bao nhiêu việc lớn: “ tế cáo trời đất”, “lên ngôi hoàng đế”, “ đốc suất đại binh’’ ra Bắc gặp gỡ “người cống sĩ ở huyện La Sơn”, tuyển mộ quân lính và mở các cuộc duyệt binh lớn ở Nghệ An, phủ dụ tướng sĩ, định kế hoạch hành quân, đánh giặc và kế hoạch đối phó với nhà Thanh sau chiến thắng. Hơn thế nữa ông còn có một trí tuệ sáng suốt, nhạy bén: Sáng suốt trong việc phân tích tình hình thời cuộc và thế tương quan chiến lược giữa ta và địch. Đưa ra lời phủ dụ có thể coi như bài hịch ngắn mà ý tứ thật phong phú, sâu xa, có tác động kích thích lòng người

I. MỞ BÀI

Trong văn học Việt Nam thời trung đại, Hoàng lê nhất thống chí là một tác phẩm văn xuôi chữ Hán có quy mô lớn nhất và đạt được những thành công xuất sắc cả về nội dung cũng như nghệ thuật. Tác phẩm đã mô tả chân thực và sâu sắc diện mạo của thời đại, đặc biệt là đã khắc họa được những chân dung nhân vật lịch sử điển hình bằng bút pháp văn học. Trong số đó, nổi bật lên hình ảnh người anh hùng áo vải Quang Trung Nguyễn Huệ. Vẻ đẹp của người anh hùng Tây Sơn đã được thể hiện rõ nét trong hồi thứ 14 của tác phẩm.

II. THÂN BÀI1. Tổng

- “Hoàng Lê nhất thống chí” viết về những sự kiện lịch sử diễn ra trong khoảng ba mươi năm cuối thế kỉ XVIII - đầu thế kỉ XIX ( cuối Lê đầu Nguyễn) gồm có tất cả 17 hồi. Đoạn trích trong SGK tái hiện một sự kiện lịch sử trọng đại: cuộc tiến quân thần tốc ra Thăng Long và chiến thắng vĩ đại của quân ta dưới sự chỉ huy của Quang Trung. Đồng thời, đoạn trích còn thể hiện sự thảm bại của quan quân nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống và đặc biệt là làm bật lên hình tượng vua Quang Trung với nhiều phẩm chất.

1. Phân - Nguyễn Huệ là một người có hành động mạnh mẽ, quyết đoán:

+Lòng yêu nước được biểu hiện qua hành động một cách xông xáo, nhanh gọn, có chủ đích và rất quả quyết: nghe tin giặc chiếm Thăng Long mà không hề nao núng “định thân chinh cầm quân đi ngay” (Sgk/65); Chỉ trong hơn một tháng đã làm rất nhiều việc lớn: “tế cáo trời đất” lên ngôi hoàng đế, “đốc xuất đại binh” ra Bắc, tuyển mộ quân lính và mở cuộc duyệt binh lớn ở Nghệ An, định kế hoạch hành quân, đánh giặc và cả kế hoạch đối phó với nhà Thanh sau chiến thắng.

- Là người có trí tuệ sáng suốt, nhạy bén:

+ Sáng suốt trong phân tích tình hình thời cuộc và thế tương quan chiến lược giữa ta và địch. Lời phủ dụ (Sgk/66) như một lời hịch kêu gọi, kích thích lòng yêu nước và truyền thống quật cường của dân tộc.

+ Sáng suốt và nhạy bén trong việc xét đoán và dùng người. Hiểu rõ tâm tính chiến sĩ, khen chê đúng người, đúng việc qua cách xử trí với tướng sĩ tại Tam Điệp (Sgk/66,67).

- Có ý chí quyết thắng và có tầm nhìn xa trông rộng:

+ Mới khởi binh đánh giặc đã đoán chắc như đinh đóng cột sẽ chiến thắng với “phương lược tiến đánh đã có sẵn”.

+ Tính sẵn kế hoạch ngoại giao sau khi chiến thắng với một nước “lớn gấp mười nước mình” để có thể dẹp “viêc binh đao”, “cho ta yên ổn mà nuôi dưỡng lực lượng”

 - Tài dụng binh như thần:

+ Hành quân thần tốc: từ Tam Điệp trở ra Thăng Long khoảng hơn 150 km, vừa hành quân, vừa đánh giặc mà vua Quang Trung hoạch định kế hoạch chỉ trong bảy ngày, thực tế đã vượt mức hai ngày.

+ Hành quân liên tục nhưng đội quân luôn chỉnh tề do tài tổ chức của người cầm quân: hơn vạn quân mới tuyển đặt ở trung quân, còn quân tinh nhuệ từ đất Thuận Quảng trở ra thì bao bọc ở bốn doanh tiền, hậu, tả, hữu.

- Hình ảnh lẫm liệt trong chiến trận:

+ Là tổng chỉ huy chiến dịch: hoạch định phương lược tiến đánh, tổ chức quân sĩ, tự mình thống lĩnh một mũi tiến công, xông pha giữa lan tên mũi đạn, bày mưu tính kế…

+ Là nhà lãnh đạo tài tình đem lại những chiến thắng vẻ vang: bắt sống quân do thám ở Phú Xuyên, vây kín làng Hà Hồi, công phá đồn Ngọc Hồi,…  (đội quân của Quang trung không phải toàn lính thiện chiến, lại vừa trải qua những ngày hành quân cấp tốc)

+ Hình ảnh Vua Quang Trung hiên lên uy nghi lẫm liệt: Trận đánh Ngọc Hồi vua cưỡi voi đốc thúc trong cảnh khói tỏa mù trời …

3. Hợp

• Nghệ thuật miêu tả khách quan, chân thực hiện tượng, sự kiện với những chi tiết cụ thể đã tái hiện thành công bức tranh lịch sử xã hội và hình tượng nhân vật Quang Trung Nguyễn Huệ.
• Nhịp điệu truyện thay đổi linh hoạt, nhịp nhàng đã khắc sâu sự kiện và tính cách nhân vật. Đoạn trên nhịp điệu truyện nhanh, hối hả tạo âm hưởng vui sướng của người thắng trận. Đoạn dưới chậm, dừng lại miêu tả giọt nước mắt thông cảm của người thổ hào, nước mắt vua tôi Lê Chiêu Thống … âm hưởng ngậm ngùi, chua xót càng khắc sâu chiên thắng vẻ vang của nghĩa quân Tây Sơn.

III. KẾT BÀI

Hình tượng nhân vật Vua Quang Trung Nguyễn Huệ hiện lên sinh động với vẻ đẹp hào hùng đã khơi thêm niềm tự hào dân tộc vượt lên trên định kiến cá nhân, khắc họa chân dung người anh hùng lịch sử. 

Lối văn trần thuật kết hợp miêu tả chân thực, sinh động, đoạn trích như một đoạn phim tư liệu lịch sử đã tái hiện những trang sử vẻ vang của truyền thống yêu nước ngàn đời dân tộc.

 -> giá trị văn học và giá trị sử học.