Mb 

Khái quát vấn đề

Tb

Ý kiến trên của Nguyễn Đình Thi  đã khái quát được thiên chức của nghệ thuật:

–  Nghệ thuật tức là nói đến sự cao cả:

+  Nghệ thuật là cách cảm, cách nghĩ, cách viết có dụng ý của nhà văn;  sự sáng tạo ra những giá trị lớn về tư tưởng-thẩm mỹ, làm rung động cảm xúc, tư tưởng tình cảm cho người thưởng thức.

+  Nghệ thuật  phải nói đến sự cao cả của tâm hồn : Bản chất của con người là yêu cái đẹp, thích mình đẹp và hướng về cái đẹp. Văn học cũng như những ngành nghệ thuật khác, là một trong nhiều phương tiện hướng con người tới cái đẹp. Cái đẹp làm thỏa mãn nhu cầu trái tim, nhu cầu tâm hồn của con người; đối tượng của văn học là con người, vậy văn học chân chính trước hết hãy hướng tới con người với xúc cảm  thẩm mĩ của thế giới tâm hồn- Cái đích đi tới của nghệ thuật chân chính, đích thực.

–  Cái cao cả  là hiện thân của cái đẹp:

+ Đẹp tức là một cái gì cao cả: Nói đến sự cao cả của tâm hồn là đề cập đến những gì tinh tuý và Người nhất trong mỗi con người. Cũng có nghĩa là ta hiểu cái đẹp gắn liền một với cái cao cả.  Cái đẹp là biểu hiện của cái cao cả. Bởi cái đẹp là cái hoàn thiện, đáng tôn thờ, trân quý… tức là  cái đẹp gắn liền với sự cao cả.

+ Bản chất của văn học là cái đẹp – cái đẹp của ngôn ngữ, của hình tượng, của hành động – cho nên văn học đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ của con người.  Tác phẩm văn học chân chính giúp cho con người phát triển những cảm xúc thẩm mỹ lành mạnh, nâng cao năng lực cảm nhận cái đẹp, nâng cao thị hiếu và lý tưởng thẩm mỹ, hiệu chỉnh những sai lầm, uốn nắn những sự không lành mạnh hay thấp kém trong quá trình cảm thụ cái đẹp. Văn học thực hiện chức năng này một cách vô tư, không áp đặt với người đọc.

– Cái  cao cả trong văn chương phải được cảm nhận đặc biệt:

+ Không nên hiểu cái đẹp, cái cao cả một cách thuần tuý, phải biết một cách thâu đáo rằng: “Có khi nhà văn miêu tả một cái nhìn rất xấu , một tội ác, một tên giết người, nhưng cách nhìn, cách miêu tả phải cao cả ” .  Đó là cách tiếp cận của người nghệ sĩ  trước bức tranh cuộc sống và  đó cũng là sự thể hiện lương tri của người cầm bút.

+ Đằng sau sự miêu tả của người nghệ sĩ luôn có nỗi niềm trăn trở để hướng tới phạm trù của cái đẹp và sự cao cả

à Ý kiến của Nguyễn Đình Thi hướng đến khẳng định chức năng thẩm mĩ của nghệ thuật đích thực.

Chứng minh và bình luận

Nghệ thuật phải hướng đến cái đẹp, sự cao cả:

– Văn học nghệ thuật luôn luôn có thiên chức cao cả là hướng về con người, phục vụ con người, đề cao con người. Vì thế, mỗi nhà văn khi cầm bút đều phải có ý thức hướng con người tới khát vọng nhân văn.

–  Bản chất của  “Cái đẹp là cuộc sống” (Tsécnưsépxki) điều đó có ý nghĩa khẳng định cái đẹp với thuộc  tính của cuộc sống luôn được biểu lộ rực rỡ và đầy đủ nhất. Cái đẹp không phải đơn thuần là một hiện tượng có tính chất sinh học mà trong cái đẹp có mối quan hệ biện chứng giữa cái có tính sinh vật và cái có tính xã hội, giữa cái khách quan và cái chủ quan, giữa cái thuộc hiện thực và cái thuộc lý tưởng.

– Nhà văn là lương tri của thời đại. Trước hết, để làm nghệ thuật, để hướng tới sự cao cả của tâm hồn thì nhà văn phải sống cao cá, phải sống đẹp; biết hướng tới sự cao cả của tâm hồn qua phong cách nghệ thuật độc đáo của mình, điều mà Nguyễn Đình Thi đặt ra mãi mãi mới mẻ và thiết thực đối với văn học nói chung và với mỗi nhà văn nói riêng. Mỗi nét rung động trong đáy tâm hồn, một ánh nhìn, một nụ cười thánh thiện của con người sẽ được nghệ thuật làm cho bất tử. Cái cao cả không phải là cái gì trừu tượng, chung chung, càng không phải chỉ là thần thánh mà trước hết là ở tâm hồn con người. Con người cao cả, tức là con người đẹp.

à  Nghệ thuật chỉ có ý nghĩa thẩm mĩ, chỉ chinh phục trái tim người đọc khi thể hiện những vấn đề, những cảm xúc mà con người hằng quan tâm, trăn trở, hướng con người tới giá trị Chân-Thiện -Mỹ.

Nhưng nghệ thuật phải thể hiện cái nhìn đa diện về cái đẹp, cái cao cả:

– Văn học là  bức tranh phản ánh cuộc sống mà cuộc sống là những mảng màu đa sắc, vậy nên sự phản ánh của nghệ thuật cũng phải đa dạng trong góc nhìn đa chiều của người nghệ sĩ. Đó có thể là cái bi, cái hài, cái xấu, cái ác…Nhưng điểm đến của nghệ thuật sau cùng phải là cái đẹp, cái cao cả.

– Văn học là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Người nghệ sĩ nhào nặn chất liệu hiện thực bằng đôi tay và cảm quan thẩm mĩ của riêng mình.

– Vẻ đẹp của tác phẩm trước hết thể hiện ở những tư tưởng, tình cảm mà tác phẩm hàm chứa. Những cặp phạm trù tồn tại của những mặt đối lập từ bức tranh  đời sống mà không âm vang vào tâm hồn, không lay động sâu xa cảm xúc của người nghệ sĩ thì không thể hóa thân thành cái đẹp của nghệ thuật. Chính vì vậy, cần thấy rằng văn chương là cuộc đời nhưng đó không phải là sự sao chép máy móc hiện thực mà phải được cảm nhận và thanh lọc qua tâm hồn, trí tuệ, lương tri của người nghệ sĩ để tạo nên tần suất giao cảm, đạt đến rung cảm thẩm mĩ để hướng đến giá trị nhân văn.

 Dù đứng ở góc nhìn nào nghệ thuật vẫn là tấm gương phản chiếu tâm hồn cao cả của người nghệ sĩ:

– Nhà văn miêu tả cái đẹp để hướng đến cái hoàn mĩ, tuyệt mĩ.

– Nhà văn tả cái xấu, tàn bạo nhưng không bao giờ nhà văn đồng tình và thỏa hiệp với nó.  Ngược lại, đi vào  thế giới cái xấu, cái ác là người nghệ sĩ thay lời tuyên chiến, khai tử cái thấp hèn. Có người tả một cách chân thực, có người tả bằng bút pháp trào phúng nhưng dường như toát lên qua mỗi tác phẩm đều là những tâm hồn hết mực có trách nhiệm trước cuộc đời. Là nhà văn chân chính, phái có tư tưởng chân chính, phải làm nghệ thuật vì con người.

– Đôi mắt nhà văn không nên và không thể  nhìn sự vật ở một chiều. Khái quát bức tranh đa diện về đời sống là thiên chức của người nghệ sĩ để tìm ra bản chất sự vật.

– Người nghệ sĩ  hướng tới sự cao cả của tâm hồn qua cách thể hiện,  phong cách nghệ thuật độc đáo của mình.

Kb

– Ý kiến của Nguyễn Đình Thi đã thể hiện sâu sắc thiên chức của văn chương,  để đánh giá  giá trị của một tác phẩm đích thực và giúp ta hiểu rõ hơn về ý nghĩa to lớn của văn chương  đối với cuộc sống con người.

– Đây là một quan điểm sáng tác định hướng cho văn nghệ sĩ:  nghệ thuật phải hướng đến cái cao cả, khát vọng nhân văn . Từ đó giúp nhà văn có ý thức và trách nhiệm hơn trong quá trình sáng tạo nghệ thuật; hướng nghệ thuật chân chính đến giá trị Chân-Thiện -Mĩ.

– Bài học với người sáng tạo và tiếp nhận nghệ thuật.