a,

Cặp từ trái nghĩa được sử dụng: phù du - phù sa

Tác dụng: thể hiện quá trình thay đổi chuyển hóa thay da đổi thịt của đất nước được nhìn nhận qua con mắt tinh tế của nhà thơ Chế Lan Viên, từ những thứ tưởng chứng như vô dụng, phù phiếm (phù du) theo thời gian năm tháng đã tích tụ trở thành phù sa và những điều tốt đẹp, cao cả

b,

Cặp từ trái nghĩa được sử dụng: gầy - béo

Tác dụng: đây là cách nói hóm hỉnh, có chút ngất ngưởng và tự hào của nhà thơ thanh bạch Nguyễn Khuyến về chính cuộc đời của mình. Ông tự nhận mình cũng là một nhà nho yêu nước bình thường mà thôi.