Trong đoạn trích "Nước Đại Việt ta " ( Bình Ngô Đại cáo đầu năm 1428 ) , Nguyễn Trái đã làm rõ tư tưởng nhân nghĩa trong bài . Hai câu thơ đầu ông viết : 

"Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân

Quân điếu phạt trước lo trừ bạo"

Theo Nguyễn trãi , "việc nhân nghĩa " ở đây là việc tốt , việc có ích cho đất nước . " Cốt ở yên dân " là chủ yếu vì dân . Câu thơ đầu đã nói lên việc lo cho dân ( nhân nghĩa ) là việc cốt yếu . Không có dân thì không có vua . Dân là con , vua là trời . Ở câu thơ thứ hai , " quân điếu phạt " là đánh kẻ có tội . Cụ thể trong bài thì kẻ thù chính là kẻ xâm lược  . "Trừ bạo " chính là tiêu giệt kẻ thù làm dân đau khổ . Hai câu thơ đầu nêu lên tư tưởng nhân nghĩa : " Chúng tôi đánh kẻ xâm lược là thực hiện tư tưởng nhân nghĩa , chính nghĩa để lo yên bình cho dân ".Đây chính là tư tưởng nhân nghĩa tiến bộ , gần dân , vì dân của Nguyễn Trãi .

Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi được thể hiện rất rõ qua 2 câu: "Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân "Quân điếu phạt trước lo trừ bạo" trong bài Nước Đại Việt ta. Tư tưởng ấy là tư tưởng xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân nồng nàn. Nhân nghĩa là quan niệm được Nguyễn Trãi phát triển từ Nho gia. Nhưng ông mở rộng nó vì nhân nghĩa quan trọng hơn là yên dân. Cốt ở yên dân đã khẳng định được sự trọng yếu của việc gìn giữ đời sống ấm no, hạnh phúc, bình yên của nhân dân trăm họ. Đặc biệt, người lãnh đạo nhà nước cần có trách nhiệm "Trừ bạo". Trừ bạo ở đây chính là tiêu diệt các thế lực bạo tàn và giúp nhân dân được sống một đời ấm no, hạnh phúc. Hơn ai hết, Nguyễn Trãi thấu hiểu đời sống khổ cực của người dân nên ông đặt mình để thấu hiểu họ. Tấm lòng của Nguyễn Trãi cũng chính là tấm lòng của những người lãnh đạo biết nhìn rộng, nhìn sâu và thời thế. Quân đội sẽ vì dân mà diệt trừ thế lực bạo tàn để từ đó cuộc sống yên ổn của nhân dân được tạo dựng.