Trước hết nhà thơ miêu tả nhân vật Thúy Vân và Thúy Kiều có những nét rất giống nhau.

“Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”

Điểm giống nhau đầu tiên là so sánh hai chị em với “hai người phụ nữ”. Tố Nga dùng để chỉ một cô gái xinh đẹp, gợi cho người đọc liên tưởng đến vẻ đẹp của nàng trên cung trăng. Sử dụng hình ảnh ẩn dụ thông thường, nhà thơ cũng chỉ ra những điểm tương đồng giữa ngoại hình và nội tâm của hai chị em: “bộ xương tinh thần”. Nói về ngày mai là nói về sự mảnh mai và lầm lì; nói về tuyết có nghĩa là nói về sự thuần khiết và ngây thơ. Hoa mận và bông tuyết thật đẹp. Tác giả so sánh vẻ đẹp thanh tao, thuần khiết của hai chị em với hoa mai và bông tuyết, đạt đến mức “mười phân vẹn mười”. Chính vì vậy, vẻ đẹp của cả hai thể hiện: ẩn chứa trong họ là một tâm hồn đẹp và biết quan tâm

Tuy nhiên, Thúy Vân và Thúy Kiều có những nét rất khác nhau. Thúy Vân có vẻ đẹp trang nghiêm và nhân hậu:

“Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang
Hoa cười, ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.”

Thúy Vân có gương mặt trăng rằm và nét đẹp thanh tú. Khóe miệng nở nụ cười như hoa nở, lời nói lộ ra vẻ quý phái như ngọc. Ngoài ra, mái tóc của cô ấy đen đến mức mây nhường chỗ, và làn da trắng đến mức tuyết nhường chỗ. Nét nổi bật trong nghệ thuật miêu tả của Nguyễn Du không chỉ nằm ở vẻ đẹp bên ngoài, mà còn ở tính cách, thân phận của các nhân vật. Với vẻ đẹp, mái tóc và làn da của Thúy Vân , độc giả có thể thấy được tính cách đoan trang và tốt bụng của cô, đồng thời có thể cảm nhận được cuộc sống bình yên của cô trong tương lai.

Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành.
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.

Đọc đến đây, chúng ta vô cùng thán phục nhà thơ vì chỉ cần mấy dòng mà như thể hiện lên một tuyệt thế giai nhân: một người con gái “sắc sảo, mặn mà”. Nét đẹp này được cụ thể hóa bằng hình ảnh “làm thu thủy”. Mắt nàng thăm thẳm như làn nước trong veo của mùa thu, nhưng cũng ẩn chứa nỗi buồn man mác. Lông mày của nàng uốn cong xinh đẹp như dáng núi mùa xuân; dung nhan đằm thắm đến nỗi hoa cũng phải ghen, dáng người tươi xinh đến mức liễu cũng phải hờn giận vì không sánh bằng. Một lần nữa, biện pháp tu từ ẩn dụ ước lệ lại trở nên sắc bén qua ngòi bút của Nguyễn Du. Nhà thơ chẳng những đã thành công khi miêu tả dung nhan của Thúy Kiều mà còn như báo trước được số phận đau khổ của nàng khi nêu lên chi tiết “hoa ghen, liễu hờn”, làm cho người đọc liên tưởng đến câu thơ ở phần mở đầu “Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”.

Điểm khác biệt nhất giữa Thúy Vân và Thúy Kiều là tài năng. Thúy Vân không được nói về tài năng, nhưng Thúy Kiều thì lại được mô tả khá nhiều:

Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương lầu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân.

Chẳng những có sắc đẹp tuyệt vời, Thúy Kiều còn là một cô gái thông minh và rất mực tài hoa. Tài năng của Kiều được giới thiệu lần lượt theo lối liệt kê; tài thơ, tài họa, tài đàn, tài hát ca … tài nào cũng siêu việt. Các cụm từ “vốn sẵn tính trời”, “pha nghề”, “đủ mùi”, “ăn đứt” có tác dụng làm nổi bật tài năng của nàng đã đến độ đầy đủ và trọn vẹn. Ngoài ra Kiều còn sáng tác nhạc, một bài đàn ai oán “Thiên bạc mệnh” ai nghe cũng thấy buồn thảm đớn đau. “Bạc mệnh” là mạng số mong manh. Đây cũng là dự báo tấn bi kịch “hồng nhan bạc mệnh” không tránh khỏi suốt mười lăm năm lưu lạc chìm nổi của nàng vì “chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau” và “Chữ tài liền với chữ tai một vần”.

*Sự khác nhau đó liên quan gì đến :

- Thúy Vân sẽ có một số phận tốt , không gặp khó khăn ( Vì đến thiên nhien cũng phải khiêm , phải nhường nàng ) 
- Thúy Kiều sẽ có một cuộc sống vất vả ( Vì thiên nhiên cũng phải tức tối , ghen ghét với vẻ đẹp của nàng ) 

Giống: đều xinh đẹp, trẻ trung , sắc nước hương trời, "Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười". Hai bức chân dung đều được khắc họa qua thủ pháp nhân hóa cùng hình ảnh ước lệ tượng trưng. Đều cho thấy được tình cảm yêu mến, sự trân trọng của tác giả với hai vẻ đẹp, hai nhan sắc rực rỡ của hai cô gái. 

Khác:

+ Vẻ đẹp của Vân là vẻ đẹp được miêu tả một cách chi tiết với gương mặt, nét ngài, nụ cười, tóc, da.. Vẻ đẹp hài hòa, được thiên nhiên ưu ái chấp nhận "thua, nhường". Vì thế mà cuộc đời của Vân luôn êm ả, hạnh phúc, may mắn, bình yên. 

+ Vẻ đẹp của Kiều được tả một cách khái quát qua "mắt, lông mày". Vẻ đẹp sắc sảo, mặn mà và bị thiên nhiên ganh ghét, đố kị "ghen, hờn". Vì thế mà cuộc đời Kiều luôn sóng gió, luôn gặp đủ tai ương vì bị ghét, bị hờn.