1 Giống nhau

Cả hai bộ phận văn học dân gian và văn học viết đều nhận thức và phản ánh cuộc sống của con người bằng hình tượng. Nghĩa là người sáng tác thông qua việc xây dựng các hình tượng nghệ thuật để tái hiện hiện thực cuôc sống, thể hiện tư tưởng, tình cảm, ước mơ, khát vọng của con người. Con người là trung tâm trong bức tranh đời sống văn học.

2 Khác nhau:

-Văn học dân gian:

+Quá trình sáng tác và lưu truyền của văn học dân gian không bị cản trở bởi sự kiểm duyệt nào. Và lại, là những sáng tác khuyết danh, phản ánh đời sống tình cảm của người bình dân đúng như nó vốn có, Văn học dân an vì thế phát huy được tối đa tinh thần dân chủ. Văn học dân gian được lưu gitruyền và phổ biến nhanh, có sức cộng hưởng lớn trong quần chúng nhân dân.

+Ngôn ngữ văn học dân gian có sự kết hợp với các yếu tố ngoài văn bản, gắn liền với môi trường diễn xướng dân gian nên đạt hiệu quả giao tiếp cao. Ngôn ngữ văn học dân gian mộc mạc, chất phác, tự nhiên. Tác phẩm thường được sáng tác theo môtip, công thức có sẵn, Người bình dân không cần dồn hết năng lực vào việc sáng tác văn bản.

+Văn học dân gian thường có phương diện phê phán, hài hước, khác với văn học viết có quan tâm đến tầng lớp dưới, nhưng chủ yếu hướng đến tầng lớp trên, thẩm định các giá trị nhân văn của con người.

+Nhân vật trong văn học dân gian có tính phổ biến, tiêu biểu cho một kiểu người, loại người.

+Do lan truyền bằng con đường truyền miệng, văn học dân gian có tính khả biến, biến đổi theo thời gian và không gian (dị bản) đề tài, chủ đề lập đi lập lại trong nhiều tác phẩm khác nhau.

+Thể loại văn học dân gian khá đa dạng trong thể loại do cùng cấu trúc thẩm mĩ. Văn học viết lại khác, cùng đề tài nhưng khác xa về cấu trúc thẩm mĩ.

+Văn học dân gian lại phiếm chỉ, tương đồng.

+Văn học dân gian ra đời đầu tiên,tiếp tục tồn tại sau khi có chữ viết và phát triển cho tới ngày nay là nhờ 1 phần quan trọng của chính dòng văn học này. Văn học dân gian có vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển văn học viết học viết.

-Văn học chữ viết:

+Trong khi ngôn ngữ văn học viết gọt giũa, sử dụng nhiều biện pháp tu từ, được người sáng tác cẩn thận từng “miligam quặng chữ”. Do “cách mặt khuất lời’, lại là sản phẩm của một cá nhân nên ngôn ngữ văn học viết được pha màu theo cách riêng, sự sáng tạo của nhà văn, nhà thơ được thể hiện ở sự mới lạ về kết cấu, cốt truyện…

+ Trong khi đó nhân vật văn học viết là những sáng tạo có tính cá thể, “điển hình hóa’.

+Văn học viết cố định, bất biến về mặt văn bản nhưng luôn có sự “lạ hóa” về đề tài, chủ đề, cách thức thể hiện…

+ Không gian, thời gian, nhân vật, cốt truyện trong văn học viết là cá biệt, cụ thể.

Điểm khác biệt giữa văn học dân gian và văn học viết

* Về lực lượng:

- VHDG: Đây là sáng tác của tập thể nhân dân, mang tính tập thể cao, và tất cả mọi người đều có thể là tác giả

- VHV: là sáng tác của cá nhân nghệ sĩ, mang tính cá thể cao và chỉ có những người am hiểu về tri thức, có kiến thức thì mới có thể là tác giả

* Về chữ viết;

- VHDG: mang tính truyền miệng, nhân dân lưu truyền tác phẩm bằng tiếng nói -> không có chữ viết

- VHV: bằng chữ Hán, Nôm, quốc ngữ

* Về thể loại:

- VHDG: thần thoại, truyền thuyết, cổ tích, ca dao, dân ca, câu hát

- VHV: khá phong phú : thơ, truyện, tiểu thuyết, tùy bút…

* Về cách lưu truyền

- VHDG: bằng miệng

- VHV: bằng chữ viết