Câu 1

1. Bài học đường đời đầu tiên

Tác giả :Tô Hoài

Thể loại :Truyện

 Đại ý : Văn bản miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết kiêu căng, xốc nổi nên đã gây ra cái chết của Dế Choắt.Dế Mèn ân hận và rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình : tính kiêu căng của tuổi trẻ có thể làm hại người khác, khiến ta phải ân hận suốt đời.

2. Sông nước Cà Mau

Tác giả :Đoàn Giỏi

Thể loại :Truyện ngắn

Văn bản miêu tả thiên nhiên vùng sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã; cuộc sống con người ở chợ Năm Căn tấp nập, trù phú, độc đáo. Văn bản là một đoạn trích độc đáo và hấp dẫn thể hiện sự am hiểu, tấm lòng gắn bó của nhà văn với thiên nhiên và con người vùng đất Cà Mau.

3.Bức tranh của em gái tôi

Tác giả :Tạ Duy Anh

Thể loại :Truyện ngắn

 Đại í :Văn bản kể về người anh và cô em gái có tài hội họa. Văn bản cho thấy : tình cảm trong sáng, hồn nhiên và lòng nhân hậu của cô em gái đã giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế ở mình. Vì vậy, tình cảm trong sáng, nhân hậu bao giờ cũng lớn hơn lòng ghen ghét, đố kị.

4.Vượt thác

Tác giả : Võ Quảng

Thể loại :Truyện

Đại í :Văn bản miêu tả cảnh thiên nhiên trên sông Thu Bồn theo hành trình vượt thác vừa êm đềm vừa uy nghiêm. Nổi bật trên nền cảnh thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ ấy là hình ảnh dượng Hương Thư mạnh mẽ, hùng dũng khi đang vượt thác. “Vượt thác” là bài ca về thiên nhiên, đất nước quê hương, về lao động; từ đó đã nói lên tình yêu đất nước, dân tộc của nhà văn.

5.Buổi học cuối cùng

Tác giả :An- phông- xơ  Đô đê

Thể loại :Truyện

 Đại í :Văn bản kể về một buổi học tiếng Pháp cuối cùng ở một lớp học vùng An-dat bị quân Phổ chiếm đóng. Truyện xây dựng thành công nhân vật thầy Ha-men và cậu bé Phrăng.Qua đó, truyện cho thấy : Tiếng nói là một giá trị văn hóa cao quý của dân tộc, yêu tiếng nói là yêu văn hóa dân tộc. Tình yêu tiếng nói dân tộc là một biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước. Sức mạnh của tiếng nói dân tộc là sức mạnh của văn hóa, không một thế lực nào có thể thủ tiêu. Tự do của một dân tộc gắn liền với việc giữ gìn và phát triển tiếng nói dân tộc mình. Tác giả thật sự là một người yêu nước, yêu độc lập, tự do, am hiểu sâu sắc về tiếng mẹ đẻ.

6.Đêm nay Bác không ngủ

Tác giả :Minh Huệ

Thể loại: Thơ

Đại í :Qua câu chuyện về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch, văn bản thể hiện tấm lòng yêu thương bao la của Bác Hồ với bộ đội và nhân dân; tình cảm kính yêu, cảm phục của bộ đội, nhân dân ta với Bác.

7.Lượm

Tác giả:Tố Hữu

thể loại :Thơ

Bài thơ khắc họa hình ảnh một chú bé hồn nhiên, dũng cảm hy sinh vì nhiệm vụ kháng chiến. Đó là một hình tượng cao đẹp trong thơ Tố Hữu. Đồng thời bài thơ đã thể hiện chân thật tình cảm mến thương và cảm phục của tác giả dành cho Lượm nói riêng và những em bé yêu nước nói chung

Mưa

Trần Đăng Khoa

Thơ

Bài thơ cho thấy sự phong phú của thiên nhiên và tư thế vững chãi của con người. Từ đó thể hiện tình cảm vui tươi, thân thiện của tác giả với thiên nhiên và làng quê của mình

Cô Tô

Nguyễn Tuân

Kí

Bài văn cho thấy vẻ đẹp độc đáo của thiên nhiên trên biển đảo Cô Tô, vẻ đẹp của người lao động trên vùng đảo này. Qua đó, ta thấy tình cảm yêu quý của tác giả đối với mảnh đất quê hương.

Cây tre Việt Nam

Thép Mới

Tùy bút

Văn bản cho thấy vẻ đẹp và sự gắn bó của cây tre với đời sống dân tộc ta. Qua đó, ta thấy tác giả là người có hiểu biết về cây tre, có tình cảm sâu nặng, có niềm tin và tự hào chính đáng về cây tre Việt Nam.

 Bức thư của thủ lĩnh da đỏ

Xi át tơn

Thư

Nhận thức về vấn đề quan trọng, có ý nghĩa thiết thực và lâu dài : Để chăm lo và bảo vệ mạng sống của mình, con người phải biết bảo vệ thiên nhiên và môi trường sống xung quanh

theo thứ tự là tên, tác giả,thể loại,nội dung,nghệ thuật

2
Sông nước Cà Mau (trích chương 18 Đất rừng phương Nam)
Đoàn Giỏi (1925 – 1989)
Truyện dài
Cảnh sắc phong phú vùng sông nước Cà Mau và cảnh chợ Năm Căn ồn ào, đông vui, tấp nập. Chợ họp ngay trên sông.
Nghệ thuật:
+ Miêu tả từ bao quát đến cụ thể.
+ Lựa chọn từ ngữ gợi hình, chính xác kết hợp với việc dùng các phép tu từ.
+ Sử dụng ngôn ngữ địa phương.
+ Kết hợp miêu tả và thuyết minh.
1957
3
Bức tranh của em gái tôi
Tạ Duy Anh (1959)
Truyện ngắn
Tài năng , tâm hồn trong sáng và lòng nhân hậu của cô em gái đã giúp người anh trai vượt lên lòng tự ái, đố kị tự ti của bản thân.
1999
Nghệ thuật:
+ Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất tạo nên sự chân thật cho câu chuyện.
+ Miêu tả chân thực diễn biến tâm lí của nhân vật.
4
Vượt thác (trích chương 11 Quê nội)
Võ Quảng (1920 –2007)
Truyện dài
Tả lại hành trình vượt thác của con thuyền do dượng Hương Thư chỉ huy. Ca ngợi vẻ đẹp hùng vĩ, thơ mộng của thiên nhiên và con người lao động trên nền cảnh ấy.
Nghệ thuật:
+ Phối hợp miêu tả cảnh thiên nhiên và miêu tả ngoại hình, hành động của con người.
+ Sử dụng phép nhân hóa, so sánh phong phú và hiệu quả.
+ Lựa chọn các chi tiết miêu tả đặc sắc, chọn lọc.
+ Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, biểu cảm và gợi nhiều liên tưởng.
1974
5
Buổi học cuối cùng
An-phông-xơ-đô-đê (1840 – 1897)
Truyện ngắn
Buổi học tiếng Pháp cuối cùng của lớp học trường làng An-dát bị quân Phổ chiếm đóng. Hình ảnh thầy Ha-men qua cái nhìn và tâm trạng của chú bé Phrăng.
Cuối thế kỉ 19
Nghệ thuật:
+ Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất.
+ Xây dựng tình huống truyện độc đáo.
+ Miêu tả tâm lí nhân vật qua tâm trạng, suy nghĩ, ngoại hình.
+ Giọng kể chân thành, xúc động.
+ Sử dụng câu văn biểu cảm, từ cảm thán và các hình ảnh so sánh hay.
6
Cô Tô (trích tùy bút Cô Tô)
Nguyễn Tuân (1910 – 1987)
Kí

Vẻ tươi sáng, phong phú của cảnh thiên nhiên vùng đảo Cô Tô và cảnh sinh hoạt của con người trên đảo.
Nghệ thuật:
+ Khắc hoạ hình ảnh tinh tế, chính xác, độc đáo.
+ Tính từ gợi cảm chỉ màu sắc. ánh sáng sinh động.
+ So sánh độc đáo, mới lạ và từ ngữ giàu tính sáng tạo.
1976
7
Cây tre Việt Nam
Thép Mới (1925 – 1991)
Kí
Tre là người bạn thân của nhân dân Việt Nam. Tre anh hùng lao động, tre anh hùng chiến đấu và là biểu tượng cho đất nước con người Việt Nam.
1955
Nghệ thuật:
+ Kết hợp giữa chính luận và trữ tình.
+ Xây dựng hình ảnh phong phú, chọn lọc, vừa cụ thể vừa mang tính biểu tượng.
+ Sử dụng thành công các phép so sánh, nhân hóa, điệp ngữ.
+ Lựa chọn lời văn giàu nhạc điệu và có tính biểu cảm cao.
Nghệ thuật:
+ Kết hợp chính luận với trữ tình.
+ Miêu tả tinh tế, chọn lọc những hình ảnh tiêu biểu của từng miền với biểu hiện cảm xúc tha thiết, sôi nổi và suy nghĩ sâu sắc.
+ Cách lập luận của tác giả khi lí giải ngọn nguồn của lòng yêu nước lô-gíc và chặt chẽ.
9
Lao xao (trích Tuổi thơ im lặng)
Hồi kí tự truyện
Miêu tả bức tranh làng quê vào hè sôi động của thế giới các loài chim.
Duy Khán (1934 – 1995)
1985
Nghệ thuật:
+ Dùng từ gợi hình ảnh, màu sắc, hương vị: sử dụng nhân hóa, so sánh đặc sắc.
+ Nghệ thuật miêu tả sinh động, tự nhiên, hấp dẫn, kết hợp kể, tả, nhận xét, bình luận; các yếu tố văn hóa dân gian.