Trong tâm tình riêng, cái “ta giật mình” vừa có cái tôi của nhà thơ, vừa có cái tôi của mọi người. Dường như Nguyễn Duy muốn lay động tất cả mọi người còn đang ngủ quên trong ấm no, đủ đầy mà lãng quên quá khứ nghĩa tình thì hãy thức tỉnh để tìm lại chính mình.

"Ánh trăng" trước hết là tiếng lòng, là suy ngẫm của Nguyễn Duy vì: 

- Tác phẩm là mạch cảm xúc của tác giả, kể lại câu chuyện của mình và gửi vào đó thông điệp "Uống nước nhớ nguồn - ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ", điều đó được thể hiện rõ qua cách trình bày bài thơ chỉ có dấu chấm duy nhất ở cuối bài.

- "Ánh trăng" được sáng tác khi Nguyễn Duy bất chợt gặp sự cố bất chợt mất điện và chính khi ấy ông đã thấy ánh trăng nơi của sổ. Bao nhiêu hồi ức ùa về, làm ông thấy ân hận vì mình đã quên đi quá khứ, buồn vì lòng người dễ dàng đổi thay. Còn Trăng vẫ tròn đầy thủy chung không hề đổi thay.Từ đó cảm xúc trong ông trào dâng viết ra những tâm tư suy nghĩ tiếng lòng của mình về thái độ sống của con người

(Nói tóm gọn là do bất chợt thành phố cúp điện tác giả nhìn thấy ánh trăng nhớ về quá khứ chưa có tiện nghi mà giờ được sống đầy đủ lại quên mất quá khứ ấy. Xong nghĩ đến lòng người dễ thay đổi. Xong dựa vào trăng để viết một bài về suy ngẫm của mình)
Tác giả lại không dùng từ "tôi" mà lại dùng từ "ta" vì:

Tác giả xưng hô là "ta" chứ không phải "tôi" bởi vì:
 Thể hiện sự gần gũi, thân mật
 Câu thơ có sự sáng tạo