Khổ thơ cuối thể hiện những suy ngẫm sâu sắc và triết lý nhân sinh của nhà thơ Nguyễn Duy qua hình tượng trăng được làm rõ qua bài thơ "Ánh trăng". Trong cuộc gặp lại không lời này trăng và người như có sự đối lập:

  "Trăng cứ tròn vành vạnh

kể chi người vô tình

ánh trăng im phăng phắc

đủ cho ta giật mình"

Trăng đã trở thành biểu tượng cho sự bất biến, vĩnh hằng không thay đổi. "Trăng cứ tròn vành vạnh" biểu tượng cho sự tròn đầy, thủy chung, trọn vẹn của thiên nhiên, quá khứ, dù cho con người đổi thay "vô tình". Ánh trăng còn được nhân hóa "im phăng phắc" không một lời trách cứ, gợi liên tưởng đến cái nhìn nghiêm khắc mà bao dung, độ lượng của người bạn thủy chung, tình nghĩa. Ôi! Trăng thật độ lượng và bao dung làm sao! Sự im lặng ấy làm con người "giật mình" thức tỉnh, cái "giật mình" của lương tâm con người thật đáng trân trọng, nó thể hiện suy nghĩ, trăn trở tự đấu tranh với chính mình để sống tốt hơn. Giật mình để không chìm vào lãng quên. Giật mình để không đánh mất quá khứ. Dòng thơ cuối dồn nén biết bao niềm tâm sự, lời sám hối ăn năn dù không cất lên nhưng vì thế càng trở nên ám ảnh, day dứt. Bài thơ có giọng điệu tâm tình, tự nhiên, thể thơ năm chữ kết hợp hài hòa giữa yếu tố trữ tình và tự sự. Hình ảnh giàu tính biểu cảm: trăng giàu ý nghĩa biểu tượng. Qua đó, tác giả muốn gửi đến mọi người lời nhắc về lẽ sống, về đạo lí ân nghĩa thủy chung.

*Chú thích: ________: câu cảm thán