ÁNH TRĂNG:

Khổ thơ cuối thể hiện những suy ngẫm sâu sắc và triết lý nhân sinh của nhà thơ Nguyễn Duy qua hình tượng trăng được làm rõ qua bài thơ "Ánh trăng". Trong cuộc gặp lại không lời này trăng và người như có sự đối lập:

  "Trăng cứ tròn vành vạnh

kể chi người vô tình

ánh trăng im phăng phắc

đủ cho ta giật mình"

Trăng đã trở thành biểu tượng cho sự bất biến, vĩnh hằng không thay đổi. "Trăng cứ tròn vành vạnh" biểu tượng cho sự tròn đầy, thủy chung, trọn vẹn của thiên nhiên, quá khứ, dù cho con người đổi thay "vô tình". Ánh trăng còn được nhân hóa "im phăng phắc" không một lời trách cứ, gợi liên tưởng đến cái nhìn nghiêm khắc mà bao dung, độ lượng của người bạn thủy chung, tình nghĩa. Sự im lặng ấy làm con người "giật mình" thức tỉnh, cái "giật mình" của lương tâm con người thật đáng trân trọng, nó thể hiện suy nghĩ, trăn trở tự đấu tranh với chính mình để sống tốt hơn. Giật mình để không chìm vào lãng quên. Giật mình để không đánh mất quá khứ. Dòng thơ cuối dồn nén biết bao niềm tâm sự, lời sám hối ăn năn dù không cất lên nhưng vì thế càng trở nên ám ảnh, day dứt. Bài thơ có giọng điệu tâm tình, tự nhiên, thể thơ năm chữ kết hợp hài hòa giữa yếu tố trữ tình và tự sự. Hình ảnh giàu tính biểu cảm: trăng giàu ý nghĩa biểu tượng. Qua đó, tác giả muốn gửi đến mọi người lời nhắc về lẽ sống, về đạo lí ân nghĩa thủy chung.

SANG THU:

        Hữu Thỉnh đã cảm nhận thời tiết (tạo vật) sang thu bằng tâm tưởng, suy tư qua khổ thơ cuối của bài thơ "Sang thu". Trước hết, ở hai câu thơ đầu tiên miêu tả về thời tiết nắng-mưa:

"Vẫn còn bao nhiêu nắng

Đã vơi dần cơn mưa"

Nắng-hình ảnh cụ thể của mùa hạ. Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn ánh sáng nhưng đã nhạt dần, yếu dần. Mưa cũng đã ít đi. Chữ "vơi dần" không chỉ là mưa đã ít đi mà còn là lượng nước cũng đã ít đi. Hai chữ "bao nhiêu" thường hướng về một cái gì đó đong đếm được nhưng sắc nặng làm sao có thể cân đo. Cũng như vậy, chữ "vơi" có giá trị gợi tả như sự đong đếm những sự vật có khối lượng cụ thể để diễn tả cái số lượng vô định. Tiếp đến, hai câu thơ cuối gợi nhiều ý nghĩa và suy ngẫm:

"Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi"

Nghĩa thực của câu thơ là sang thu, sấm thưa và nhỏ dần, không đủ sức lay động hàng cây đã bao mùa thay lá. Tác giả sử dụng thành công biện pháp nghệ thuật nhân hóa "bất ngờ", "đứng tuổi" thể hiện trạng thái của con người. Thu sang đã bớt đi những cái náo động của không gian thiên nhiên, gợi lên cái xế chiều của cuộc đời. Sấm là biến cố bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. "Hàng cây đứng tuổi" là hình ảnh ẩn dụ cho con người đã trải qua biến cố thử thách. Khi con người trải nghiệm nhiều sẽ trở nên hiểu mình, hiểu người, hiểu đời hơn. Có thể nói, nhìn sâu hơn qua hai câu thơ trên, Hữu Thỉnh cũng muốn nói lên sức mạnh của dân tộc Việt Nam thật kiên cường và bất khuất, thật dũng cảm và mạnh mẽ chống lại bọn giặc ngoại xâm để gửi trọn niềm tin yêu đến Tổ quốc, quê hương và bảo vệ bờ cõi nước nhà.