Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành một tình yêu thương đặc biết đối với đồng bào chiến sĩ miền Nam . Đồng bào chiến sĩ miền Nam cũng luôn thương nhớ bác :         “ Bác nhớ miên Nam nỗi nhớ nhà

                      Miền nam mong Bác nỗi mong cha”

    Thế nhưng ngày mùng 2 tháng 9 năm 1969 Bác đã vĩnh viễn đi xa để lại cho đồng bào chiến sĩ cả nước một nỗi đau vô hạn . Tháng 4 năm 1976 Viễn Phương bùi ngùi từ miền nam ra thăm viếng Bác  , biết bao tình cảm dồn nén xúc động được gửi gắn trong bài thơ “viếng lăng Bác”

            Cảm xúc bao chùm cả bài thơ là niềm xúc động thành kính thiêng liêng , lòng biết ơn , tự hào pha lẫn đau đớn xót xa của tác giả cũng là của nhân dân ta đối với Bác Hồ khi được vào lăng viếng Bác . Ra đời trong không khí xúc động nhân dân ta lúc công trình lăng chủ tịch khánh thành sau khi miền nam hoàn toàn giải phóng , đất nước thống nhất đồng bào chiến sĩ miền nam mới  có thể thực hiện mong ước được viếng lăng Bác . Bài thơ không chỉ nói lên công lao trời biển của Bác mà còn được xem như một nén tâm hương của tác giả đối với Người . Cấu trúc của bài thơ khá chặt chẽ ró ràng , mạch cảm xúc được bộc lộ theo trình tự không gian , thời gian của cuộc vào lăng viếng Bác .

           Khổ thơ đầu bài thơ là cảm xúc của tác giả trước khung cảnh bên ngoài lăng. Mở đầu bài thơ tác giả viết :

                  “ con ở miên nam ra thăm lăng Bác”

    Câu thơ ngắn gọn như một lời thông báo , từ ngữ dung dị tự nhiên cách xưng hô con bác gợi tả sự gần gũi , thân thương . Tác giả dùng từ thăm thay từ viếng ngụ ý như để cố kìm nén nỗi đau thương . Câu thơ như tiếng khóc người cha của đứa con miền nam – người chiến sĩ cách mạng từ thàng đồng tổ quốc sau bao năm đợi tháng chờ nay thỏa lòng mong ước có một cuộc hàng hương  để đến bên người cha già kính yêu trong niềm thành kính , xúc động mãnh liệt .

             Ấn tượng đầu tiên của tác giả khi đứng trước lăng Bác là hình ảnh hàng :

                  “đã thấy trong sương hàng tre bát ngát

                    Ôi hàng tre xanh xanh Việt Nam

                   Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng” 

     Từ xa nhà thơ đã thấy hình ảnh hàng tre ẩn hiện trong sương sớm trên quảng trường Ba Đình lịch sử . Dó là hình ảnh thực , một hình ảnh thân thuộc của làng quê , đất nước việt nam . Hàng tre được trồng dọc theo con đường vào lăng bác như gợi tả đội quân danh dự của bộ tư lệnh thủ đô cũng như cả dân tộc ta mái mãi ở bên người . Đặc biệt hình ảnh hàng tre được lặp đi lặp lại 2 lần liền với các từ lấy bát ngát , xanh xanh còn gọi tả ra trước mắt người đọc những hàng tre ngút ngàn luôn vững vàng trong bão táp mưa sa .

        Ai đã từng một lần vào lăng viếng bác sẽ thấy nơi đây tụ họp hàng trăm loài cây cỏ quý hiếm cùng với viên đá hoa cương cẩm thạnh nhưng tác giả lại bị quấn hút bởi hình ảnh hàng tre . hàng tre ấy như đi ra từ trong huyền thoại . Nó gợi cho ta nhớ đến cây tre ngà đã từng đáng đuổi giặc Ân trong truyền thuyết thánh gióng nhớ đến chiếc gậy tầm vông của nhân dân việt nam đã từng đánh đuổi thực dân pháp , từng rong ruổi cùng anh giải phóng quân giải phóng miền nam . vì thế hàng tre vừa mang ý nghĩ cụ thể vừa mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc . Đó là sự hóa thân của con người Việt Nam , nhân dân Việt Nam – dáng đứng ngay thẳng thật thà , tinh thần bất khuất kiên trung . Về với Bác là về với nguồn cội dân tộc , về  với ân nghĩa thủy trung . Vì thế kết thúc khổ thơ tác giả thối lên :

                   “  Ôi hàng tre xanh xanh Việt Nam”

   Thể hiện niềm xúc động , lòng tự hào khôn xiết .

     Khổ thơ thứ 2 là cảm xúc của tác giả khi được hòa vào dòng người vào lăng viếng Bác .

     Trong con mắt của nhà  thơ Bác chính là tinh hoa của dân tộc , bởi thế mà nhà thơ đã dùng những hình ảnh đẹp nhất để ngợi ca bác :

                          “ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng

                            Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”

      Hai câu thơ với hình ảnh thơ sóng đôi kết hợp hình ảnh thực với hình ảnh ẩn dụ “mặt trời” . Hình ảnh mặt trời trong câu thơ thứ nhất là hình ảnh thực , một mặt trời của thiên nhiên rực rỡ , vĩnh hằng ngày ngày vẫn đi qua trên lăng để cung cấp ánh sáng , hơi ấm , năng lượng cho con người và vạn vật trên trái đất . Vũ trụ chỉ có một mặt trời  , một mặt tròi là nguồn sáng , nguồn năng lượng . cũng như Việt Nam chỉ có một Bác Hồ . Người là mặt trời cách mạng của dân tộc ta . Người đã đem đến áng sáng của đảng , cách mạng , xua tan  màn đêm đen tối của cuộc đời nô lệ đưa dân tộc việt nam bước tới đài vinh quang của độc lập tự do , ấm no và hạnh phúc . Từ hình ảnh mặt trời thực của thiên nhiên nghĩ đến hình ảnh mặt trời trong lăng “bác hồ” là một sự liên tưởng giàu ý nghĩa . Vừa ngợi ca tầm vóc lớn lao , vĩ đại như một vũ trụ của Bác , vừa thể hiện tình cảm tôn kính của tác giả cũng như của nhân dân ta đối với bác . Người là nguồn sáng , niềm tin , hi vọng của cả dân tộc , người sẽ sống mãi trong lòng mỗi người dân việt nam . Hòa vào dòng người vô tận với lòng thành kính thiêng liêng , Viễn Phương đã nói hộ lòng tiếc thương của muôn triệu trái tim việt nam đối với Bác .

                         “ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ

                            Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”

     Cách sử dụng ngôn từ tinh tế với hình ảnh ẩn dụ  , hoán dụ “79 mùa xuân” đã cho thấy tình cảm của nhân dân ta đối với Bác vẫn còn nguyên sơ , đầy hương thơm , sắc đẹp . Hằng ngày dòng người từ mọi miền đất nước trong nỗi xúc động bồi hồi , trong niềm thương tiếc kính cẩn vẫn tụ hội về quảng trường ba đình lịch sử , họ xếp hàng vào lăng viếng bác khiến nhà thơ liên tưởng như họ đang xếp thành một tràng hoa vô tận kính dâng lên người  để mừng tuổi thọ người cha già và báo đáp công ơn người . câu thơ còn ngầm ca ngợi cuộc đời bác đẹp như một mùa xuân , một mùa xuân bất diệt .

     Khổ thơ thú ba là cảm xúc của tác giả khi ở trong lăng Bác . tiếp theo mạch cảm xúc của bài thơ theo chân Viễn Phương bước qua các bậc thềm để vào lăng viếng Bác . Đây là lúc nhà thơ có dịp ngắm nhìn linh cữu của Bác để bày tỏ trực tiếp niềm xúc động nghẹn ngào .

“ Bác nằm trong giấc ngủ bình yên / Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền”

   Không gian và thời gian như ngưng đọng trong lòng người . Nhà tho cảm giác Bác vẫn còn đầy thang thản như đi vào giấc ngủ thần tiên . Người vẫn đang tiếp tục hành trình của một cuộc đời , một con người xuất đời hi sinh vì nước , vì dân . Một con người mà lòng yêu tổ quốc luôn đau đáu trong tim cả khi thức lẫn khi ngủ . Hình ảnh “vầng trăng sáng dịu hiền” đã diễn tả chính sác và tinh tế không gian yên tĩnh trang nghêm với ánh sáng dịu nhẹ bên trong lăng bác vừa gợi cho ta nghĩ đến tâm hồn sáng trong cùng với những vầng thơ viết về trăng của người . Đặc  biệt  hình ảnh ẩn dụ “trời xanh là mãi mãi” đã diễn tả niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ . Bác vẫn còn sống mãi như trời xanh mãi trường tồn , vĩnh cửu với thời gian . tên người đã hóa tên núi , tên sông . Dù tin như thế nhưng nhà  thơ cũng như tất cả chúng ta vẫn không tráng khỏi cảm xúc đau sót trước  một sự thật Bác đã ra đi . nỗi đau sót được tác giả biểu  hiện cụ  thể , trực tiếp : “mà sao nghe nhói ở trong tim” câu thơ diễn tả nỗi đau  quặn thắt , tái tê trong sâu thẳm tâm hồn như hàng  nghìn  mũi kim đâm vào trái tim thổn thức khi đứng trước di hài của người . cụm từ “vẫn biết –mà sao” được dùng như một sự đối  lập để diễn tả sự mâu thuẫn giữa lý trước ( biết rằng hình ảnh của bác , lý tưởng cao quý của người vẫn còn sống mãi ) và tình cảm đau đớn xót xa trước thực tại ấy .

      Những hình ảnh : “mặt trời , vằng trăng , trời xanh” là biểu tượng của thiên nhiên trường tồn , vĩnh cửu , bất diệt  được ví với bác . Bác như hóa thân vào thiên nhiên , xứ sở Bác trường tồn mãi mãi lớn lao ngang tầm trời đất .

      Khổ thơ cuối cùng bài thơ diễn tả cảm xúc lưu luyến trước khi ra về .

      Nhà thơ muốn được ở lại mãi bên bác nhưng đã đến lúc phải trở về miền nam nên chỉ còn cách phải gửi tấm lòng mình bằng cách hóa thân gửi mình vào những cảnh vật quang lăng bác :

                           “ Mai về miền nam thương chào nước mắt

                             Muốn làm con chim hót ở quanh lăng bác

                             Muốn làm bông hoa tỏa hương đâu đây

                             Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này .”

     Câu thơ “ mai về miền nam thương chào nước mắt” như một lời dã biệt . Lời thơ giản dị mà lắng đọng trong tim . bao cảm xúc dâng chào , luyến tiếc , bịn dịn không muốn dời xa . đó là tâm trạng của nhà thơ cũng là tâm trạng của tất cả mọi người : được thăm bác , đến gần bác dù chỉ trong giây phút nhưng không bao giờ muốn rời xa bởi người ấm áp quá , rộng lớn quá .

    Từ cảm xúc ấy nhà thơ đã bày tỏ ước nguyện muốn làm con chim cất cao tiếng hót , muốn làm đóa hoa tỏa hương trong lăng . Đặc biệt muốn làm một cây tre trung hiếu hòa vào hàng tre bát ngát quanh lăng Bác để đền đáp công ơn của người . Điệp ngữ muốn làm được lặp lại 3 lần đã khẳng định ước nguyện chân thàng , sâu lắng niềm mong ước thiết tha của nhà thơ

                 Hình ảnh hàng tre được lặp lại ở khổ thơ cuối bài tạo ra kết cấu đầu cuối tương ứng đồng thời một lần nữa khẳng định lòng kính yêu lãnh tụ , tấm lòng son sắt , kiên trung với tổ quốc , với nhân dân của mỗi con người việt nam

     Ý thơ sâu lắng cách biểu hiện cũng rất miền nam càng khắc sâu ấn tượng về hình ảnh bác hồ kính yêu , thiêng liêng , bất diệt . Người là biểu tượng đẹp nhất cho con người Việt Nam , dân tộc Việt Nam .

     Baiif thơ có mạch cảm xúc cũng giống  như dòng cảm xúc dâng chào cuồn cuộn khi được trở về bên Người cha già kính yêu . Lời thơ giản dị , truyền cảm , nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp có nhiều ý nghĩa sâu sắc , giọng thơ ngân nga nhưng vấn tạo được không khí trang nghiêm , bài thơ là tấm lòng thàng kính thiêng liêng không phải chỉ của riêng viễn phương mà của cả dân tộc đối với bác . với cảm xúc trữ tình , ngôn ngữ tinh tế bài thơ đã nhanh tróng trở thành lời bài hát ca ngợi lãng tụ kính yêu được nhiều người yêu mến .