Tương thân tương ái là một truyền thống tốt đẹp được truyền từ đời này qua đời khác của người dân Việt Nam .Từ xưa đến nay ,truyền thống ấy đã vun đúc và được truyền bá rộng rãi trên khắp đất nước Việt Nam .Có rất nhiều câu ca dao hay nói về truyền thống tương thân tương ái của dân tộc Việt Nam .Trong đó không thể không kể nhắc đến là câu ca dao "Thương người như thể thương thân "

          Thật vậy , ý kiến trên là hoàn toàn chính xác .Thương người như thể thương thân là đạo lý tốt đẹp được truyền từ đời này qua đời khác .Vậy tại sao lại thương người như thể thương thân ."Thương người "là thương yêu ,quan tâm ,sẻ chia với tất cả mọi người xung quanh ,khi họ vui ,ta cũng vui,họ cười ,ta cũng cười ,họ buồn thì ta cũng chia sẻ tin buồn với họ .Đôi khi ,thương yêu chính bản thân mình đã khó vậy .Lúc ta thất bại ,muốn bỏ cuộc và quay đầu lại .Nhưng nếu ta biết mở rộng vòng tay của mình thì điều đó lại không hề khó .

          Đạo lý "thương người như thể thương thân "được thể hiện rõ trong các tác phẩm văn học đã học ở THCS.Tình làng nghĩa xóm là tình cảm hàng xóm láng giềng .Người ta thường nói :Hàng xóm láng giềng tắt lửa tối đèn có nhau .Như chúng ta đã biết ,nhà chị Dậu nghèo nhất nhì làng Đông Xá.Trong nhà không có gì nhiều ngoài cái chum vỡ ,cái nhà tranh rách nát hay vài ba cái bát mẻ .Chị phải bán cả chó mới đẻ chưa kịp mở mắt ,phải bán cả con để có tiền nộp sưu cho chồng .Nhưng chao ôi !Chị còn phải đóng cả suất sưu cho cả người em chồng đã chết từ năm ngoái .Chỉ vì không có tiền nộp sưu mà anh Dậu bị đánh đập dã man ,máu chảy be bét ,người gầy như tàu lá chuối ,bị vứt ngoài sân .Chính trong tình cảnh này ,tình làng nghĩa xóm được thể hiện rất rõ ràng .Bà lão hàng xóm xuất hiện ,cho chị Dậu bát gạo .Nhà bà cũng không giàu có gì ,gạo tiền cũng sắp cạn kiệt nhưng bà vẫn mang cho nhà chị một bát gạo .Dù bát gạo đó đối với bà là rất nhỏ nhưng trong tình cảnh hiện nay thì đối với chị Dậu nó lại là một vị cứu tinh có thể cứu cả nhà chị qua cơn đói ngay lúc này .Mặc dù bà lão hàng xóm chỉ xuất hiện trong 1-2 dòng nhưng nó cũng đủ để làm sáng tỏ về tình làng nghĩa xóm trong bài .

       Trong dòng văn học phê phán 30-45 này .Nếu ở 'Tức nước vỡ bờ' có bà lão hàng xóm thì ở 'Lão Hạc 'lại có một ông thầy giáo đáng kính .Lão Hạc là một người nông dân nghèo ,gàn dở trong mắt mọi người .Chỉ có một người mới có thể hiểu lão .Đó là ông giáo .Hai người đều chung một hoàn cảnh .Nhà ông giáo cũng rất nghèo ,phải bán rất nhiều sách để có tiền trang trải cuộc sống .Lúc đầu ,ông cũng nghĩ Lão Hạc như mọi người .Nhưng sau khi nghe Lão Hạc kể chuyện ,dần dần những suy nghĩ của ông về Lão Hạc ngày một khác .Và đối với lão Hạc ,chỉ có ông giáo mới là người hiểu ,quan tâm ,sẻ chia với mình mà thôi . Để đáp lại sự yêu thương đó của ông giáo ,Lão Hạc đã yên tâm giao lại toàn tài sản của mình dành cho con để ông giáo quản lý đến khi con trai của Lão về . 

        Rõ ràng 2 nhân vật bà lão hàng xóm và ông giáo chính là minh chứng cho tình làng nghĩa xóm. "Thương người như thể thương thân không chỉ được thể hiện ở tình làng nghĩa xóm mà văn học Việt nam còn được đề cao trong tình nghĩa vợ chồng ,tình anh em ,tình cha con ,....

Văn học thể hiện tình yêu thương ngợi ca những con người có trái tim nhân ái nhưng đồng thời văn học cũng bày tỏ thái độ phê phán nghiêm khắc những kẻ bạc ác, những kẻ thờ ơ dửng dưng trước những người gặp hoạn nạn.

Trong các tác phẩm của mình, người nghệ sĩ không chỉ tạo nên các nhân vật với tính cách một chiều. Chính vì vậy, ta đọc tác phẩm và thấy trong đó những con người với những tính cách đối lập. Phải chăng nhà văn muốn để ta so sánh đối chiếu họ với nhau mà nhận ra thái độ của tác giả, tìm đến sự đồng cảm với trái tim người nghệ sĩ mà yêu, ghét, giận hờn, ngợi ca hay khinh bỉ.

Đọc "Lão Hạc" của Nam Cao, ta càng yêu thương quí trọng lão nông già yếu nghèo khổ nhưng giàu lòng yêu thương và đức tự trọng để mà thêm mến thêm yêu Nam Cao, học được ở ông cái cách nhìn người "cố tìm hiểu họ" mà cảm thông chia sẻ..., thì ta càng chê trách Binh Tư, con người khoẻ mạnh mà lười biếng, nhân cách thoái hoá đi ăn cắp ăn trộm... đáng khinh bỉ.

Hai tuyến nhân vật tiêu biểu cho giai cấp thống trị - bị trị trong "Tắt đèn" của Ngô Tất Tố là 2 bức tranh đối lập về con người mà qua đó nhà văn muôn nhắn gửi bức thông điệp, tiếng kêu cứu về số phận người nông dân dưới chế độ cũ. Chính vì vậy nhà văn Nguyễn Tuân đã từng nhận xét: Cái cách viết lách như thế, Ngô Tất Tố xui người nông dân nổi loạn.